ΠΑΟΚ-Μπαρτσελόνα: Οι αγώνες που έγιναν «φωνή» κατά του φασιστικού καθεστώτος του Φράνκο

Οι αγώνες του ΠΑΟΚ με την Μπαρτσελόνα έπαιξαν τον δικό τους ρόλο στη διεθνή κατακραυγή του καθεστώτος του δικτάτορα της Ισπανίας, Φρανσίσκο Φράνκο.

Η καταλανική ιστοσελίδα naciodigital.cat κάνει ένα εξαιρετικό αφιέρωμα για τις αναμετρήσεις του Δικεφάλου με τους «μπλαουγκράνα» που διεξήχθησαν λίγες ημέρες πριν τον θάνατο του Ισπανού δικτάτορα και την πτώση του καθεστώτος του.

Με τίτλο «Η μέρα που η Μπάρτσα συμβόλισε το καθεστώς του Φράνκο», το άρθρο καταγράφει όλο το παρασκήνιο των δύο αγώνων και του διαστήματος ανάμεσά τους.   

Αναλυτικά όσα αναφέρει το άρθρο της naciodigital.cat:

«Τις τελευταίες δεκαετίες, η Ελλάδα και η Ισπανία έχουν ακολουθήσει συχνά παράλληλους δρόμους όσον αφορά την ιστορία τους. Και τα δύο κράτη, σύμβολα της νότιας Ευρώπης, ήταν θύματα των πολιτικών λιτότητας που τα οδήγησε η τρόικα κατά την πρώτη μεγάλη οικονομική κρίση του 21ου αιώνα, ακριβώς όπως χρόνια πριν είχαν μοιραστεί την άνοδο και την πτώση μιας σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης ή μια απαίσια φασιστική στρατιωτική δικτατορία.

Τον Σεπτέμβριο του 1975, όταν η τύχη έφερε την Μπαρτσελόνα αντιμέτωπη με τον ΠΑΟΚ στον πρώτο γύρο του Κυπέλλου UEFA, τα δύο κράτη ήταν σε διαμετρικά αντίθετες καταστάσεις. Ενώ η Ελλάδα είχε αποδεσμευτεί, τον Ιούλιο του 1974, από τη δικτατορία των συνταγματαρχών με επικεφαλής τον Γεώργιο Παπαδόπουλο και μόλις είχε δικάσει τους ανώτερους αξιωματούχους της, καταδικάζοντάς τους σε θάνατο, αν και αργότερα μετέτρεψε την ποινή σε ισόβια κάθειρξη. Ο φασισμός συνέχισε να προσκολλάται στην ισπανική εξουσία και επικυρώνει τις θέσεις του με τη θανατική ποινή έντεκα μαχητών κατά του Φράνκο, μελών του FRAP και της ΕΤΑ, στο πλαίσιο των συμβουλίων πολέμου που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Αυγούστου και Σεπτεμβρίου 1975.

Στις 16 Σεπτεμβρίου, εν μέσω αυτών των δικών εναντίον διαφόρων μαχητών κατά του Φράνκο που κατηγορούνται για "τρομοκρατικές" δραστηριότητες, η Μπάρτσα ταξίδεψε στη Θεσσαλονίκη για να αντιμετωπίσει τον ΠΑΟΚ στο πρώτο παιχνίδι για τον πρώτο γύρο του 30ου Κυπέλλου της UEFA. Εκείνη την εποχή, η ελληνική πόλη φιλοξενούσε τη δημοφιλή Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης και οι δρόμοι της ήταν γεμάτοι από το κλίμα πολιτικοποίησης και ελευθερίας.

Τα κινήματα που είχαν πολεμήσει την ελληνική δικτατορία και έκαναν το ίδιο με τον ισπανικό φασισμό είδαν την επίσκεψη της Μπαρτσελόνα ως εξαιρετική ευκαιρία να καταγγείλουν, σε διεθνές επίπεδο, την άγρια ​​καταστολή που ασκούσε το καθεστώς του Φράνκο ενάντια στα αντιπολιτευτικά κινήματα. Έτσι, η Μπάρτσα του Κρόιφ έγινε ακούσια εκπρόσωπος του καθεστώτος του Φράνκο, μπροστά στον οποίο ήταν απαραίτητο να διαμαρτυρηθούν για τις θανατικές ποινές που η ισπανική δικτατορία αποφάσισε εκείνες τις ίδιες μέρες.

Αυτή η περίσταση πρόσθεσε αξία σε έναν αγώνα που για τους οπαδούς του ΠΑΟΚ ήταν ήδη ένα γεγονός κόντρα σε από τις καλύτερες ομάδες στην Ευρώπη. Αυτό προκάλεσε το να γεμίσει ασφυκτικά η Τούμπα. Ο ελληνικός σύλλογος πούλησε τουλάχιστον 45.200 εισιτήρια, το οποίο ήταν ρεκόρ στην Ελλάδα εκείνη την εποχή, αλλά εκτιμάται ότι περισσότεροι από 50.000 θεατές συγκεντρώθηκαν στο γήπεδο για να παρακολουθήσουν την ομάδα τους να παίζει ενάντια στην Μπαρτσελόνα του Κρόιφ, του Νέεσκενς, του Ρέσακ και του Σοτίλ.

Ο αγώνας παίχτηκε κάτω από πολύ φορτισμένο περιβάλλον. Πέρα από την υποστήριξη για τον ΠΑΟΚ, οι κερκίδες ήταν γεμάτες πανό και συνθήματα κατά της δικτατορίας του Φράνκο και ενάντια στις θανατικές ποινές που θέσπισε. Αυτό που ξεχώρισε ήταν ένα λευκό πανό 20 μέτρων που έγραφε στα αγγλικά και στα ελληνικά "Όχι στην εκτέλεση των Ισπανών μαχητών", ενώ υπογράφτηκε από την οργάνωση Ρήγας Φεραίος, μια ομάδα που πήρε το όνομά της από έναν από τους Έλληνες ήρωες που είχαν υποκινήσει την εξέγερση ενάντια στην οθωμανική κατοχή, οι οποίοι είχαν διαδραματίσει πολύ ενεργό ρόλο κατά την παράνομη πάλη ενάντια στη δικτατορία των συνταγματαρχών.

Το «καζάνι» της Τούμπας έφερε αποτέλεσμα και ο ΠΑΟΚ νίκησε την Μπαρτσελόνα χάρη σε ένα γκολ από τον Γιώργο Κούδα, τον τοπικό αστέρα που ήταν δημοφιλής με το ψευδώνυμο του Μεγαλέξανδρος ο οποίος λιποθύμησε μέσα στο παραλήρημα που επικρατούσε. Η νίκη της ομάδας της Θεσσαλονίκης προκάλεσε ευφορία στην πόλη και η τοπική αθλητική εφημερίδα επικεφαλής το εξώφυλλο «Το γκολ του Κούδα στο 72’ επισκίασε τον Κρόιφ», υπενθυμίζοντας πώς είχε επικρατήσει ο Έλληνας σταρ του Ολλανδού.

Πέρα από την ένταση του αγώνα, ο Κούδας και ο Κρόιφ είχαν την ευκαιρία να μιλήσουν στο τέλος του αγώνα, όταν ο Ολλανδός συνεχάρη τον Έλληνα για το γκολ του και θυμόταν μαζί την προηγούμενη συνάντηση τους στο φιλικό του ΠΑΟΚ με τον Άγιαξ το 1973. Σε εκείνη, οι δύο παίκτες είχαν δείξει αξιοσημείωτες ομοιότητες όπως τα μαλλιά τους, ο ρόλος τους στο γήπεδο, η ηλικία τους, το πάθος τους για το ουίσκι και τα τσιγάρα και, φυσικά, τις αντιφασιστικές πολιτικές θέσεις τους. και υποστηρικτές της ελευθερίας. Με την ευκαιρία αυτή, ο Κούδας είχε εξηγήσει στον Κρόιφ το σύνθημα «Ψωμί, παιδεία, ελευθερία» που κήρυξαν οι αντίπαλοι του καθεστώτος Παπαδόπουλου και οι δύο είχαν συμφωνήσει στην αντίθεσή τους σε φασιστικές δικτατορίες όπως αυτή των συνταγματαρχών στην Ελλάδα ή του Φράνκο στην Ισπανία.

Τις δύο εβδομάδες μεταξύ του αγώνα της Θεσσαλονίκης, στον οποίο η Μπαρτσελόνα είχε εκπροσωπήσει το καθεστώς του Φράνκο στα μάτια του ελληνικού αντιφασισμού και της ρεβάνς που θα πραγματοποιηθεί στο «Καμπ Νου», οι πολιτικές εκδηλώσεις προκάλεσαν εγρήγορση στο ισπανικό κράτος. Στις 18 Σεπτεμβρίου, ένα νέο συμβούλιο πολέμου καταδίκασε πέντε μαχητές του FRAP σε θάνατο, ενώ την επόμενη μέρα, η στρατιωτική κυβέρνηση της Βαρκελώνης καταδίκασε το μέλος της ETA Χουάν Παρέδες, γνωστότερο ως στην Τσίκι, σε θανατική ποινή.

Αυτές οι νέες ετυμηγορίες, οι οποίες επεκτάθηκαν σε έντεκα θανατικές ποινές τις οποίες είχαν εκδώσει τα δικαστήρια του Φράνκο από τον Αύγουστο, προκάλεσαν διεθνή οργή και τον πολλαπλασιασμό των διαδηλώσεων που πραγματοποιήθηκαν σε όλο τον κόσμο κατά του φασιστικού καθεστώτος.

Η παγκόσμια πίεση δεν εξασθένισε την εξουσία του Φράνκο, η οποία, στο συμβούλιο υπουργών της 26ης Σεπτεμβρίου 1975, αποφάσισε να δώσει χάρη σε έξι καταδίκους ενώ επικύρωσε, μέσω των «enterrado», τις υπόλοιπες πέντε θανατικές ποινές. Την επομένη της συνάντησης, οι μαχητές της ΕΤΑ Χουάν Παρέδες (Τσίκι) και Άνχελ Οταέγκι εκτελέστηκαν στη Βαρκελώνη και το Μπούργκος, αντίστοιχα, ενώ τρία μέλη του Αντιφασιστικού και Πατριωτικού Επαναστατικού Μετώπου, Χοσέ Λουίς Σάντσες, Ραμόν Γκαρσία και Χοσέ Ουμπέρτο Μπαένα, πυροβολήθηκαν στην πόλη Όγιο ντε Μανθανάρες της Μαδρίτης.

Η υλοποίηση των πέντε τελευταίων εκτελέσεων του καθεστώτος Φράνκο εξόργισε τη διεθνή κοινότητα και προκάλεσε ένα παγκόσμιο κύμα διαμαρτυριών που, φυσικά, έφτασε και στη Θεσσαλονίκη. Η ελληνική πόλη ήταν η σκηνή πολλών διαμαρτυριών ενάντια στην ισπανική δικτατορία. Μάλιστα υπήρξε η δημιουργία μιας αντιφασιστικής επιτροπής που απαιτούσε από το διοικητικό συμβούλιο του ΠΑΟΚ μην να ταξιδέψει η ομάδα στη Βαρκελώνη ως ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στις εκτελέσεις και ως «ελάχιστη συμβολή στον αγώνα του καταπιεσμένου ισπανικού λαού».

Η πίεση εναντίον των διοικούντων του ΠΑΟΚ, ενός συλλόγου που γεννήθηκε από την εξορία στη Θεσσαλονίκη Ελλήνων πολιτών που εκδιώχτηκαν από την Κωνσταντινούπολη μετά την ελληνική ήττα στον Μικρασιατικό Πόλεμο και ως εκ τούτου έχει μεγάλη κοινωνική ευαισθησία, συγκέντρωσε πολιτικούς, δασκάλους και καλλιτέχνες που, μαζί με τον δήμαρχο της Θεσσαλονίκης, επέμειναν ότι ο σύλλογος δεν έπρεπε να ταξιδέψει στην Ισπανία.

Αν και ο ΠΑΟΚ σκέφτηκε αυτή τη πιθανότητα, κατέληξε να την αποκλείσει ενόψει της απειλής της UEFA να επιβάλει κυρώσεις στον ελληνικό σύλλογο με αποκλεισμό δύο ετών από ευρωπαϊκούς αγώνες και να υποχρεωθεί να αποζημιώσει την Μπαρτσελόνα για τη ζημιά που θα προκαλούνταν από την ακύρωση του αγώνα.

Τελικά, την 1η Οκτωβρίου 1975, η ομάδα της Θεσσαλονίκης βρέθηκε στο «Καμπ Νου» όπου υπέστη μια ταπεινωτική ήττα με 6-1 που σήμανε τον αποκλεισμό της. Στο τέλος του αγώνα, ο Κρόιφ, σκόρερ ενός από των τερμάτων, πλησίασε ξανά τον Κούδα και τον ευχαρίστησε για το ότι ο ΠΑΟΚ είχε σκεφτεί την ιδέα να μην έρθει στη Βαρκελώνη για να παίξει ως πράξη καταγγελίας των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν από τη δικτατορία του Φράνκο.

Λίγο πριν από τον αγώνα στο «Καμπ Νου», ο δικτάτορας Φρανσίσκο Φράνκο είχε κάνει την τελευταία του δημόσια εμφάνιση, συνοδευόμενος από τους μελλοντικούς μονάρχες Χουάν Κάρλος και Σοφία, στην πλατεία Πλάθα ντε Οριέντε στη Μαδρίτη, γεμάτη από ανθρώπους που ήθελαν να δείξουν την προσήλωσή τους στο καθεστώς ενόψει της αυξανόμενης διεθνούς κριτικής που κατήγγειλλε τις τελευταίες εκτελέσεις του φασισμού.

Αυτή η 1η του Οκτωβρίου ήταν μια ιστορική ημέρα που ολοκληρώθηκε με την επίθεση μιας αντιστασιακής ομάδας μαρξιστικής-λενινιστικής ιδεολογίας εναντίον τεσσάρων μελών της ένοπλης αστυνομικής δύναμης στη Μαδρίτη. Μια ενέργεια που προσπάθησε να εκδικηθεί τις πέντε εκτελέσεις μαχητών της FRAP και της ETA που θα χρησιμεύσουν για να βαφτίσουν τη νέα οργάνωση με το όνομα των Αντιφασιστικών Ομάδων Αντίστασης την 1η Οκτωβρίου (GRAPO).

Συνολικά, σε μια ταραχώδη εποχή κατά την οποία η αντιφασιστική Ελλάδα θεώρησε ότι η πρόθεση του ΠΑΟΚ να μην αγωνιστεί κατά της Μπαρτσελόνα ήταν μια εξαιρετική διεθνής πλατφόρμα για να καταγγείλει τις φρικαλεότητες της φιλοκρατικής δικτατορίας».