Η Τουρκία αλλάζει το πρόσωπο του σύγχρονου πολέμου με το drone TB2. Καθώς το υπερόπλο εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον κόσμο, αμερικανοί νομικοί παράγοντες επιδιώκουν να χτυπήσουν την Τουρκία, υποστηρίζοντας ότι εκμεταλλεύεται τη θέση της στο ΝΑΤΟ για να αποκτήσει βασικά εξαρτήματα από δυτικούς κατασκευαστές.
Ο πρωθυπουργός της Αιθιοπίας Abiy Ahmed βρέθηκε σε δεινή θέση τον περασμένο Αύγουστο μέχρι που πραγματοποίησε επίσκεψη στην Τουρκία. Για σχεδόν ένα χρόνο, η κυβέρνησή του βρισκόταν σε πόλεμο με τους αντάρτες του Λαϊκού Απελευθερωτικού Μετώπου Tigray, το οποίο απειλούσε να κινηθεί προς την πρωτεύουσα της χώρας, Αντίς Αμπέμπα. Χιλιάδες στρατιώτες και άμαχοι είχαν σκοτωθεί.
Με μόνο έναν μικρό - γερασμένο στόλο στρατιωτικών αεροσκαφών της σοβιετικής εποχής, ο Abiy χρειαζόταν έναν τρόπο να απαντήσει γρήγορα - και φθηνά - με αεροπορική επίθεση εναντίον των ανταρτών. Η Τουρκία είχε ό,τι χρειαζόταν: ένα στρατιωτικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος γνωστό ως TB2 που θα μπορούσε να τηλεκατευθυνθεί από σχεδόν 250 χιλιόμετρα μακριά. Η Κίνα και το Ιράν παρήγαγαν επίσης μη επανδρωμένα αεροσκάφη, αλλά το τουρκικό TB2, εξοπλισμένο με τεχνολογία αιχμής, είχε γίνει γρήγορα το νέο αγαπημένο όπλο των εμπόλεμων εθνών του κόσμου.
Ο Abiy συνάντησε τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για να υπογράψει στρατιωτικό σύμφωνο. Δεν κατέστη σαφές αν τα drones ήταν μέρος της συμφωνίας . Ωστόσο, δύο ημέρες μετά την υπογραφή, τα αρχεία πτήσης έδειξαν ότι μια πτήση τσάρτερ της Ethiopian Airlines απογειώθηκε από το Tekirdag έναν αεροδιάδρομο γνωστό για τις δοκιμές των τουρκικών drones. Ήταν η πρώτη πτήση από τις τρεις – τουλάχιστον - σε διάστημα περίπου ενός μήνα. Ούτε η τουρκική ούτε η κυβέρνηση της Αιθιοπίας απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με τις πτήσεις, αλλά αξιωματούχοι στην Τουρκία είχαν προηγουμένως επιβεβαιώσει τις πωλήσεις drone στη χώρα που γέννησε τον παγκόσμιας φήμης δρομέα Χαϊλέ Γκεμπρεσελασιέ.
Μέσα σε λίγους μήνες, μη επανδρωμένα αεροσκάφη τουρκικής κατασκευής, καθώς και αυτά που κατασκευάστηκαν από την Κίνα και το Ιράν, αιωρούνταν πάνω από πολυσύχναστα κέντρα πόλεων σε όλη την ελεγχόμενη από τους αντάρτες Αιθιοπία, πριν εκτοξεύσουν πυραύλους εναντίον τους.
Σκότωναν αντάρτες και άμαχους!
Από πόλεις όπως η Alamata και το Mlazat κυκλοφόρησαν ειδήσεις ότι οι πύραυλοι των drones σκότωναν όχι μόνο αντάρτες αλλά και δεκάδες άμαχους πολίτες, καθώς επέβαιναν σε λεωφορεία ή ψώνιζαν στις αγορές.
Καθώς ο αριθμός των νεκρών αυξανόταν, η κυβέρνηση Μπάιντεν στις ΗΠΑ, η οποία είχε εγκρίνει κυρώσεις κατά οποιουδήποτε μέρους που εμπλέκεται στις μάχες, δήλωσε ότι είχε «βαθιές ανθρωπιστικές ανησυχίες…» σχετικά με τις πωλήσεις drone της Τουρκίας στην Αιθιοπία. Εκεί όμως σταμάτησαν οι προειδοποιήσεις. Σε αντίθεση με τις αποφασιστικές ενέργειές της που στοχεύουν προγράμματα παραγωγής μη επανδρωμένων αεροσκαφών από την Κίνα και το Ιράν, η Ουάσιγκτον δεν ανέλαβε περαιτέρω δράση κατά του προγράμματος της Τουρκία, σύμμαχο της στο ΝΑΤΟ!
Έτσι, η αεροπορική εκστρατεία της Αιθιοπίας συνεχίστηκε, συμπεριλαμβανομένης μιας επίθεσης από ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος τουρκικής κατασκευής σε καταυλισμό αμάχων στο Dedebit όπου σκοτώθηκαν 59 άτομα. Η αιματοχυσία προκάλεσε και πάλι μια επίπληξη από τις ΗΠΑ. Ελάχιστα άλλαξαν και μέχρι τα τέλη του περασμένου Φεβρουαρίου, περίπου έξι μήνες μετά την επίσκεψη του Abiy στην Τουρκία, τουλάχιστον 304 άμαχοι σκοτώθηκαν από αεροπορικές επιδρομές, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Σήμερα, μεγάλο μέρος του ενδιαφέροντος γύρω από το drone TB2 επικεντρώνεται στην Ουκρανία, όπου διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στον πόλεμο κατά της Ρωσίας. Η Ουκρανία δημοσίευσε μια σειρά προπαγανδιστικών βίντεο που δείχνουν τα TB2 να εξουδετερώνουν εξοπλισμό όπως πυραύλους εδάφους-αέρος και να βοηθούν άλλα αεροσκάφη και το πυροβολικό να βομβαρδίζουν δυνάμεις της Μόσχας.
Πολλοί μάλιστα στο Κογκρέσο έχουν φθάσει στο σημείο να πιέζουν την κυβέρνηση των ΗΠΑ να βοηθήσει την Ουκρανία να αγοράσει περισσότερα τουρκικά drones. Στη Λιθουανία πρόσφατα συγκεντρώθηκαν 5,4 εκατομμύρια δολάρια μέσα σε τρεισήμισι ημέρες με σκοπό να βοηθηθεί η Ουκρανία να αγοράσει ακόμα ένα TB2.
Όμως, η όλη υπόθεση της Ουκρανίας σκεπάζει τις αυξανόμενες ανησυχίες σε όλο τον κόσμο για την Τουρκία και τη διάδοση ενός όπλου που αλλάζει τη φύση του σύγχρονου πολέμου.
Οι Δαυίδ νικούν τους Γολιάθ
Τουλάχιστον 14 χώρες κατέχουν τώρα TB2 και άλλες 16 επιδιώκουν να το αγοράσουν. Η τεχνολογία προσφέρει ακόμη και στους αδύναμους στρατούς την ικανότητα να προκαλέσουν τεράστια ζημιά στον αντίπαλο, κάτι που κάποτε ήταν αποκλειστική υπόθεση πλούσιων δυτικών εθνών· η Τουρκία φαίνεται πρόθυμη να επεκτείνει τις παγκόσμιες πωλήσεις του όπλου.
«Αλλάζουν το παιχνίδι», είπε ο Richard Speier, πρώην αξιωματούχος του υπουργείου Άμυνας που συνέταξε και διαπραγματεύτηκε μια βασική διεθνή συμφωνία που διέπει τώρα την πώληση οπλισμένων drones. «Θα είναι απαραίτητο να τα λάβετε υπόψη και να καταβάλετε μεγάλη προσπάθεια για την αντιμετώπιση του προβλήματος των drone… (επειδή) μπορείτε να πετύχετε πράγματα με μικρό προϋπολογισμό που δεν μπορούσατε πριν», έγραψε.
Εν μέσω της κριτικής, τούρκοι αξιωματούχοι, μαζί με την ίδια την εταιρεία κατασκευής drone, Baykar Technology, υπερασπίστηκαν το TB2 ως κρίσιμο εργαλείο για τις αναπτυσσόμενες χώρες και τις μάχες δημοκρατιών όπως η Ουκρανία.
«Το drone κάνει αυτό που έπρεπε να κάνει, εξοντώνοντας μερικά από τα πιο προηγμένα αντιαεροπορικά συστήματα και προηγμένα συστήματα πυροβολικού και τεθωρακισμένα οχήματα», είπε ο Selcuk Bayraktar, επικεφαλής της εταιρείας, στο πρακτορείο Reuters τον Μάιο. «Όλος ο κόσμος είναι πελάτης μας», πρόσθεσε με νόημα…
Με εξαρήματα από τη Δύση!
Οι αξιωματούχοι της γείτονος διαφημίζουν το drone ως προϊόν της τουρκικής βιομηχανίας, με σχεδόν όλα τα εξαρτήματά του να προέρχονται από την Τουρκία. Αλλά επανειλημμένως, τα συντρίμμια από τα drones που καταρρίφθηκαν σε πολλαπλές συγκρούσεις έδειξαν το αντίθετο. Στην πραγματικότητα, μια ολόκληρη σειρά εξαρτημάτων - από κεραίες μέχρι αντλίες καυσίμου έως και μπαταρίες πυραύλων - κατασκευάστηκαν στις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Ευρώπη, ορισμένες από τις οποίες έχουν αναγνωρίσει τις πωλήσεις τους στην Τουρκία.
Πολλοί νομοθέτες κάλεσαν την κυβέρνηση Μπάιντεν να πιέσει την Τουρκία να περιορίσει τις πωλήσεις του drone αναστέλλοντας τις εξαγωγές αμερικανικής τεχνολογίας που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή του μη επανδρωμένου αεροσκάφος. Υποστηρίζουν ότι τα drones και οι πύραυλοί τους, πυροδοτούν περισσότερη αστάθεια σε όλο τον κόσμο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, παραβιάζουν τα αμερικανικά και διεθνή εμπάργκο όπλων που προορίζονται να περιορίσουν πολέμους όπως η σύγκρουση στην Αιθιοπία.
Δεν είναι σαφές, ωστόσο, εάν η κυβέρνηση Μπάιντεν θα λάβει περαιτέρω μέτρα. Ένας εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αρνήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις για αυτήν την ιστορία, παρέχοντας μόνο μια γενική δήλωση σχετικά με τις πωλήσεις όπλων: «Ενθαρρύνουμε όλες τις χώρες να τηρήσουν τα εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ, να αποφύγουν τις μεταφορές όπλων σε άτομα που υπόκεινται σε κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες ή τα Ηνωμένα Έθνη και να αποφύγουν τις αποσταθεροποιητικές μεταφορές όπλων», ανέφερε.
Την τελευταία δεκαετία, η Κίνα ανέπτυξε τα δικά της drones και τα διέθεσε στην αγορά σε αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ το Ιράν επέκτεινε το πρόγραμμα drone για να αντιμετωπίσει πολεμικές συρράξεις στη Συρία και την Υεμένη. Το Ισραήλ διεξάγει επίσης μια σημαντική επιχείρηση εξαγωγών - συμπεριλαμβανομένων των drones επιτήρησης και των λεγόμενων καμικάζι - αν και οι ειδικοί λένε ότι η χώρα επισήμως περιορίζει την πώληση drones ικανών να εκτοξεύουν πυραύλους. Η Τουρκία αύξησε την παραγωγή της, μετά την άρνηση των ΗΠΑ να πουλήσουν στη χώρα οπλισμένα drones.
Αμερικανοί αξιωματούχοι ανησυχούσαν για πιθανές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς Τούρκοι αξιωματούχοι σχεδίαζαν να χρησιμοποιήσουν τα όπλα σε συγκρούσεις με Κούρδους αντάρτες.
Το σημείο καμπής ήρθε το 2015 όταν ο Bayraktar, ένας μηχανικός με σπουδές στο MIT που διηύθυνε ένα πρόγραμμα drone από την κατασκευαστική εταιρεία του πατέρα του στην Κωνσταντινούπολη, παρήγαγε το TB2. Χρησιμοποιώντας έναν τουρκικής κατασκευής πύραυλο, έκανε μια επίδειξη για να δείξει ότι το drone μπορούσε να χτυπήσει έναν στόχο από χιλιόμετρα μακριά. Ο Μπαϊρακτάρ, ο οποίος αργότερα θα παντρευόταν την κόρη του Ερντογάν, διαφήμισε τα TB2 ως έναν τρόπο ώστε η Τουρκία να γίνει παγκόσμια υπερδύναμη χωρίς να βασίζεται στα αμερικανικά όπλα!
Τι είναι το Drone TB2
Το drone TB2 έχει πλάτος 12,2 μέτρα και μήκος 7 μέτρα· μπορεί να ελεγχθεί από επίγειους σταθμούς έως και 300 χιλιόμετρα μακριά. Το drone διαθέτει επίσης άφθονη δύναμη πυρός υψηλής τεχνολογίας. Από υψόμετρο 5,5 χιλιομέτρων, όπου μπορεί να πετάει για περισσότερες από 24 ώρες, το TB2 μπορεί να βρει και να παρακολουθεί στόχους και στη συνέχεια να τους χτυπήσει με όπλα κατευθυνόμενα με λέιζερ, συνήθως με ένα ελαφρύ βλήμα που ονομάζεται MAM-L, κατασκευασμένο από τον Τούρκο κατασκευαστή Roketsan.
Ο Bayraktar παρουσίασε τα drones ως μια τουρκική επιτυχία, που σχεδιάστηκε, κατασκευάστηκε και εξοπλίστηκε από τουρκικές εταιρείες. Αλλά δεν πέρασε πολύς καιρός και οι άνθρωποι που έψαχναν μέσα από τα συντρίμμια των καταριφθέντων drones, ανακάλυψαν ότι τα TB2 βασίζονταν σε εισαγόμενα εξαρτήματα!
Ο κινητήρας του drone κατασκευάζεται στην Αυστρία από την Bombardier Recreational Products, που έχει έδρα το Κεμπέκ του Καναδά. Ένα εξελιγμένο, προγραμματιζόμενο μικροτσίπ κατασκευάστηκε από τη Xilinx με έδρα το Σαν Χοσέ της Καλιφόρνια. Η κάμερα του drone - ίσως το πιο σημαντικό εξάρτημα του TB2 - κατασκευάστηκε από την Wescam, μια καναδική θυγατρική της L3Harris, με έδρα τη Μελβούρνη της Φλόριντα.
Μετά τις αποκαλύψεις, αρκετές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των Trimble, Bombardier και Xilinx, εξέδωσαν ανακοινώσεις υποστηρίζοντας ότι εξεπλάγησαν όταν έμαθαν ότι τα προϊόντα τους χρησιμοποιούνται σε πολεμικές συγκρούσεις και (είπαν ότι) θα λάβουν μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι τα προϊόντα τους δεν θα καταλήγουν πλέον στα drones του Baykar.
Αλλά ακόμα και σήμερα, βασικά ανταλλακτικά του ΤΒ2 συνεχίζουν να φθάνουν από κατασκευαστές που εδρεύουν σε δυτικές χώρες. Η γερμανική εταιρεία Hensoldt, για παράδειγμα, παρέχει μια έκδοση της κάμερας του drone. αλλά και βίντεο από χτυπήματα TB2 στην Ουκρανία, μαζί με καναδικά αρχεία εξαγωγών, δείχνουν ότι τα drones εξακολουθούν να χρησιμοποιούν την κάμερα της Wescam. Η L3Harris, η μητρική εταιρεία της Wescam, δεν απάντησε σε ερωτήσεις για αυτήν την ιστορία, αλλά είπε ότι «υποστηρίζει πλήρως και τηρεί όλους τους κυβερνητικούς κανονισμούς εξαγωγών που ισχύουν για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες μας που χρησιμοποιούνται από τις ΗΠΑ, τους συμμάχους και τους συνεργάτες τους».
Η Baykar αρνήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με την πηγή των βασικών εξαρτημάτων στα drones της ή τον τρόπο με τον οποίο τα είχε αποκτήσει. Η εταιρεία θα έλεγε μόνο ότι οι σχετικές ερωτήσεις δημοσιογράφων βασίστηκαν σε απροσδιόριστες «ψευδείς κατηγορίες». Τον Μάρτιο, ο Bayraktar, ο CTO της εταιρείας, δήλωσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι το 93% των εξαρτημάτων στα TB2 είναι κατασκευασμένα στην Τουρκία.
Πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο προσθέτουν TB2 στο οπλοστάσιό τους. Τουλάχιστον 14 χώρες κατέχουν πλέον τα drones και άλλες 16 επιδιώκουν να τα αγοράσουν!
Το 2019, η Τουρκία έστειλε drones TB2, μαζί με πιλότους για να τα χειριστούν , στη Λιβύη για να βοηθήσει την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας που εδρεύει στην Τρίπολη σε έναν περίπλοκο εμφύλιο πόλεμο εναντίον του Χαλίφα Χάφταρ, ενός πολέμαρχου που υποστηρίζεται από τη Ρωσία, την Ιορδανία και τους περιφερειακούς εχθρούς της Τουρκίας.
Η ευαισθητοποίηση των ΗΠΑ
Τον Αύγουστο του 2021, μια δικομματική ομάδα 27 μελών του Κογκρέσου πίεσε την κυβέρνηση Μπάιντεν να αναλάβει δράση, λέγοντας ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί την αμερικανική τεχνολογία για να τροφοδοτήσει τη διάδοση των drone σε όλο τον κόσμο. «Οι τουρκικές ενέργειες συνέχισαν να αντιβαίνουν στις ευθύνες της ως κράτος μέλος του ΝΑΤΟ», έγραψαν αμερικανοί αξιωματούχοι σε επιστολή τους. «Η δυνατότητα αυτών των drones να αποσταθεροποιήσουν περαιτέρω τα σημεία ανάφλεξης στη Νότια Ασία, την Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική είναι πολύ έντονη για να αγνοηθεί».
Η συγκεκριμένη ομάδα ζήτησε από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να αξιολογήσει εάν η Τουρκία παραβιάζει τις υπάρχουσες διατάξεις ή τους κανόνες του ΝΑΤΟ· πίεσαν επίσης για αναστολή των εξαγωγών αμερικανικής τεχνολογίας, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στα TB2, ένα βήμα που η αμερικανική κυβέρνηση δεν έχει κάνει ακόμη.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, ωστόσο, αμβλύνει ορισμένες από τις φωνές διαμαρτυρίας. Όπως έκανε το Αζερμπαϊτζάν το 2020, η Ουκρανία έχει δημιουργήσει προπαγανδιστικά βίντεο με χτυπήματα του TB2 στις ρωσικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένου ενός τραγουδιού που εξυμνεί την ανδρεία των drones στο πεδίο της μάχης. Τα drones, με τη σειρά τους, απέσπασαν επαίνους και από κάποιους μέσα στο Κογκρέσο!
Πράγματι, ο πόλεμος έχει προκαλέσει μια μεγάλη προσπάθεια εξοπλισμού της Ουκρανίας, ακόμη και από χώρες που προηγουμένως προσπαθούσαν να σταματήσουν ή να επιβραδύνουν τη διάδοση των drone.
Το δίλημα του Πλανητάρχη...
Οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν τώρα ένα ολισθηρό διπλωματικό δίλημμα: Από τη μία πλευρά, οι TB2 βοηθούν συμμάχους όπως η Ουκρανία, η οποία τους έχει χρησιμοποιήσει για να αντιστρέψει το ρεύμα κατά των ρωσικών δυνάμεων. Από την άλλη, αλλάζουν γρήγορα τον σύγχρονο πόλεμο, δίνοντας στις αντιμαχόμενες φατρίες έναν τρόπο να σκοτώνουν γρήγορα, φθηνά και εξ αποστάσεως.
Οι επικριτές λένε ότι οι ΗΠΑ πρέπει να βρουν τρόπους να επιβραδύνουν την εξάπλωση των τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
«Η εξάπλωση αυτού του είδους οπλισμένης τεχνολογίας είναι ασταμάτητη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να προσπαθήσουμε τουλάχιστον να δημιουργήσουμε τριβές εναντίον της. Και αυτή είναι μια επιλογή πολιτικής», δήλωσε ο Nagata, πρώην επικεφαλής των ειδικών επιχειρήσεων.
Οι ΗΠΑ έχουν λάβει παρόμοια μέτρα κατά της Κίνας και του Ιράν, επιβάλλοντας κυρώσεις σε εταιρείες και ιδιώτες για τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα παραγωγής ένοπλων μη επανδρωμένων αεροσκαφών της Τεχεράνης και επιβάλλοντας κυρώσεις στην κινεζική εταιρεία κατασκευής μη επανδρωμένων αεροσκαφών DJI για την επιτήρηση των εθνοτικών Ουϊγούρων στη Σιντζιάνγκ.
Ωστόσο, σύμφωνα με κάποιους από τους ισχυρότερους επικριτές των ένοπλων μη επανδρωμένων αεροσκαφών της Τουρκίας, φαίνεται ότι υπάρχει ασθενής βούληση στην Ουάσιγκτον να κάνει κάτι περισσότερο από αδιάφορες επιπλήξεις...
