Η Σαντορίνη είναι ο κατ' εξοχήν τόπος νοσταλγίας για πολλούς λάτρεις της Ελλάδας, καθώς το νησί φημίζεται για τα ρομαντικά του ηλιοβασιλέματα. Όμως ένα υγρό μάγμα αναδύεται κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας και συσσωρεύεται σε μια τεράστια φούσκα.
Οι επιστήμονες κάνουν λόγο για «σοβαρό κίνδυνο» και αναμένουν μια καταστροφική ηφαιστειακή έκρηξη. «Μήπως ο παράδεισος των διακοπών πρόκειται να υποστεί μια άγρια αφύπνιση;» Η Σαντορίνη θα μπορούσε να βρεθεί μπροστά σε ένα άγριο ξύπνημα. Τι θα μπορούσε να το προκαλέσει αυτό; Ο Κολούμπος.
Ο Κολούμπος είναι ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο που βρίσκεται επτά χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Σαντορίνης. Το 1649, ο άγνωστος μέχρι τότε Κολούμπος αναδύθηκε από τη θάλασσα, συνοδευόμενος από πολυάριθμους σεισμούς.
Την επόμενη χρονιά, το ηφαίστειο εξερράγη και για μήνες, εξέπεμπε καπνό και στάχτη που υψωνόταν πολλά μέτρα. Περίπου 70 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και χιλιάδες ζώα χάθηκαν από τα τοξικά αέρια.
Η έκρηξη προκάλεσε τσουνάμι και μεγάλες ζημιές ακόμη και σε νησιά του Αιγαίου σε απόσταση μεγαλύτερη των 100 χιλιομέτρων. Σήμερα, το χείλος του κρατήρα του υποθαλάσσιου ηφαιστείου βρίσκεται κατά τόπους μόλις 17 μέτρα κάτω από τη στάθμη της θάλασσας και ο κρατήρας του φτάνει σε βάθος 500 μέτρων.
Για περισσότερα από 300 χρόνια, το ηφαίστειο φαινόταν να κοιμάται. Υπάρχουν όμως σημάδια ότι ο Κολούμπος ξυπνάει και πάλι. Το 2006 και το 2007, και ξανά το 2011 και το 2012, η Σαντορίνη συγκλονίστηκε από μια σειρά ήπιων και μέτριων σεισμών.
Τον Σεπτέμβριο του 2011, οι επιστήμονες που επέβαιναν στο ερευνητικό σκάφος "Nautilus" έστειλαν ένα τηλεκατευθυνόμενο καταδυτικό ρομπότ στον κρατήρα του ηφαιστείου. Οι κάμερές του έστελναν συναρπαστικές εικόνες και οι εικόνες δείχνουν φυσαλίδες αερίου να αναδύονται από παράξενους βραχώδεις σχηματισμούς στο βυθό της θάλασσας και όλα δείχνουν ότι ο Κολούμπος «αναπνέει ξανά».
Πέρυσι, μια ερευνητική ομάδα από το Imperial College του Λονδίνου ξεκίνησε την πιο εμπεριστατωμένη εξερεύνηση του ηφαιστείου μέχρι σήμερα. Η ομάδα χρησιμοποίησε τις πιο πρόσφατες τομογραφικές μεθόδους και γεωτρήσεις για να εξετάσει τον πυθμένα κάτω από τον κρατήρα.
Τα ευρήματα της έρευνας, που δημοσιεύονται στο περιοδικό Geochemistry, Geophysics, Geosystems, είναι ανησυχητικά. Το ανερχόμενο μάγμα συγκεντρώνεται κάτω από τον κρατήρα και υπολογίζεται ότι τέσσερα εκατομμύρια κυβικά μέτρα παχύρρευστου, λιωμένου πετρώματος αναδύονται από τα βάθη κάθε χρόνο.
Κάποια στιγμή, η πίεση θα γίνει τόσο μεγάλη που θα εκτονωθεί και πάλι με μια βίαιη έκρηξη, όπως το 1650. Οι συνέπειες μιας ηφαιστειακής έκρηξης μπορεί να είναι καταστροφικές
Σήμερα, οι συνέπειες θα μπορούσαν να είναι ακόμη πιο καταστροφικές, γιατί η Σαντορίνη είναι πολύ πιο πυκνοκατοικημένη από ό,τι ήταν κατά την τελευταία έκρηξη πριν από 373 χρόνια.
Το νησί έχει μόλις 15.000 μόνιμους κατοίκους, αλλά μετράει πάνω από ένα εκατομμύριο επισκέπτες ετησίως. Το 2022, 810.000 παραθεριστές ήρθαν στο νησί με αεροπλάνο και περίπου άλλοι τόσοι επισκέπτες έφτασαν και πάλι με πλοίο.
Η Σαντορίνη σχηματίστηκε από ηφαιστειακή έκρηξη
Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η ηφαιστειακή έκρηξη της Σαντορίνης ήταν η πιο βίαιη καταστροφή του είδους της που έχει γίνει γνωστή μέχρι σήμερα.
Οι γεωλόγοι και οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι τα τσουνάμι που προκλήθηκαν από την έκρηξη κατέστρεψαν τις παράκτιες περιοχές του νησιού της Κρήτης, 100 χιλιόμετρα νοτιότερα, οδηγώντας στην καταστροφή του Μινωικού πολιτισμού.
Πόσο πιθανή είναι μια έκρηξη του Κολόμπου;
Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η καταστροφή πριν από 3.500 χρόνια θα επαναληφθεί στο ορατό μέλλον. Αλλά μια νέα έκρηξη του Κολόμπο είναι προφανώς στα σκαριά. Η τελευταία μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι μετά την έκρηξη του 1650, μια φούσκα μάγματος σχηματίζεται ξανά σε βάθος δύο έως τεσσάρων χιλιομέτρων κάτω από τον πυθμένα.
Η συνεχής εισροή φρέσκου μάγματος από τα βάθη είναι τόσο ισχυρή που το λιωμένο πέτρωμα δεν ψύχεται. Αυτό αυξάνει την πίεση προς τα πάνω, προς τον πυθμένα της θάλασσας.
Εάν το μάγμα, το οποίο έχει θερμοκρασία περίπου 1000 βαθμούς, διαπεράσει τον πυθμένα της θάλασσας, το ηφαίστειο απειλεί να εκραγεί ξανά, όπως συνέβη πριν από 370 χρόνια.
Οι επιστήμονες γράφουν στη μελέτη: «Ο θάλαμος μάγματος αποτελεί σοβαρό κίνδυνο και θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια εκρηκτική έκρηξη στο εγγύς μέλλον».
Μια τέτοια έκρηξη δεν θα είχε μόνο καταστροφικές συνέπειες για τη Σαντορίνη, καθώς η βροχή τέφρας και το αναμενόμενο τσουνάμι θα επηρεάσει επίσης γειτονικά νησιά του Αιγαίου, όπως η Κρήτη, η Ρόδος, η Ίος, η Πάρος και η Νάξος.
Η μελέτη αφήνει ανοιχτό το πόσος χρόνος απομένει μέχρι την έκρηξη του Κολόμπο
Η τρέχουσα κατάσταση της δεξαμενής μάγματος δείχνει ότι «μια εκρηκτική έκρηξη είναι πιθανή στο μέλλον, αλλά όχι επικείμενη».
Ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, γεωφυσικός Kajetan Chrapkiewicz του Imperial College, δίνει ένα χρονικό παράθυρο 150 ετών. Μέχρι τότε, η φούσκα μάγματος θα μπορούσε να έχει ανακτήσει τον όγκο που είχε πριν από την έκρηξη του 1650.
Ως εκ τούτου, οι επιστήμονες συνιστούν τη μόνιμη παρατήρηση του Κολόμβου και την τακτική εξερεύνηση του βυθού. Αυτό θα καθιστούσε δυνατή την έγκαιρη ανίχνευση μιας επικείμενης έκρηξης και την απομάκρυνση των ανθρώπων από το νησί.
Πηγή: rnd.de/reise
