Η Τουρκία καλεί την Ελλάδα για επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών εντός του Ιανουαρίου, δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Η πρώτη αντίδραση από την ελληνική πλευρά ήρθε λίγο αργότερα από τον εκπρόσωπο του υπουργείου Εξωτερικών, Αλέξανδρο Παπαϊωάννου, που δήλωσε ότι η χώρα μας δεν έχει λάβει πρόσκληση για διάλογο. Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι «Η Ελλάδα, ως γνωστόν, έχει εκφράσει την διάθεσή της να ανταποκριθεί, σε περίπτωση σχετικής πρόσκλησης της τουρκικής πλευράς, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου με αντικείμενο την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας».
Ο Τούρκος υπουργός έκανε λόγο για διάλογο χωρίς προϋποθέσεις επί όλων των θεμάτων που συζητήθηκαν στους 60 γύρους συνομιλιών.
#Canlı ?#KKTC Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu ile Ortak Basın Toplantısı
«Έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και έπειτα από τη συνάντηση αυτή στην πρόσκληση του Έντι Ραμα, είμαι έτοιμος να συναντηθώ με τον Νίκο Δένδια στα Τίρανα. Αυτή είναι μια πρόσκληση κι εύχομαι η Ελλάδα να μην την αρνηθεί» πρόσθεσε.
«Όταν το 2016 ανέλαβε η κυβέρνηση Τσίπρα, δεν ήθελε να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις. Μετά τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, οι συνομιλίες επέστρεψαν στην ατζέντα. Σε τηλεφωνική επικοινωνία την περίοδο της καραντίνας, είπαμε ότι είμαστε έτοιμοι για τις διερευνητικές επαφές. Η Ελλάδα είπε ότι θα μπορούσε να αρχίσει τις διαπραγματεύσεις μετά τις 11 Ιανουαρίου», ανέφερε.
Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου αναφέρθηκε και στο καθεστώς της Κύπρου, επαναλαμβάνοντας τη θέση της Τουρκίας και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για δύο κράτη στο νησί.
Εκπρόσωπος ΥΠΕΞ: Ουδεμία πρόσκληση έχουμε λάβει
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση δημοσιογράφου, ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών Αλέξανδρος Παπαϊωάννου δήλωσε τα ακόλουθα:
"Ουδεμία πρόσκληση έχει λάβει μέχρι στιγμής το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας από το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών σχετικά με τον ορισμό ημερομηνίας για τη διεξαγωγή του 61ου γύρου των Διερευνητικών επαφών.
Η Ελλάδα, ως γνωστόν, έχει εκφράσει την διάθεσή της να ανταποκριθεί, σε περίπτωση σχετικής πρόσκλησης της τουρκικής πλευράς, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου με αντικείμενο την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας."
Στο «τραπέζι» με τους Τούρκους: Eτοιμοι για τις διερευνητικές ακόμη και μέσα στον Ιανουάριο μετά την ορκωμοσία Μπάιντεν στις ΗΠΑ η κυβέρνηση
Πάντως, η ελληνική κυβέρνηση προετοιμάζεται χωρίς βιασύνη, μεθοδικά για την επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών με την Τουρκία, ακόμη και μέσα στον Ιανουάριο. Επειτα από δεκαοκτώ μήνες κατακόρυφης αύξησης της έντασης ανάμεσα στην Αθήνα και την Αγκυρα, αμοιβαίας καχυποψίας, απειλητικών τουρκικών δηλώσεων και εχθρότητας που έβγαλε τους δύο στόλους στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, η επανέναρξη των άτυπων συνομιλιών είναι ορατή στον ορίζοντα.
«Οι διερευνητικές επαφές θα ξεκινήσουν από εκεί που σταματήσαμε το 2016», εξηγεί στο «ΘΕΜΑ» ανώτατος κυβερνητικός παράγοντας. Ο 60ός γύρος των άτυπων ελληνοτουρκικών συνομιλιών είχε πραγματοποιηθεί στις 29 Φεβρουαρίου του 2016 στην Αθήνα. Σχεδόν πέντε χρόνια αργότερα, η Αθήνα αναμένει από τον πρόεδρο της Τουρκίας να ορίσει ημερομηνία για την επανάληψη των επαφών μεταξύ υψηλόβαθμων υπηρεσιακών του ελληνικού και του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών
Εντι Ράμα σε ρόλο αγγελιοφόρου
Σε μια περίοδο όπου η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει εμφανείς διαύλους συνεννόησης με το περιβάλλον του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η επικοινωνία Αθήνας - Αγκυρας γίνεται είτε μέσω των επίσημων δηλώσεων τις οποίες οι αρμόδιοι υπηρεσιακοί παράγοντες προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν είτε, δευτερευόντως, μέσω πολύ συγκεκριμένων βοηθητικών διαύλων -δηλαδή κυβερνήσεων που συνομιλούν με την Ελλάδα και την Τουρκία-, οι διαδοχικές συναντήσεις του Εντι Ράμα με τον Τούρκο πρόεδρο και τον Ελληνα πρωθυπουργό δημιούργησαν κλίμα περί πιθανής ύπαρξης Αλβανού... διαμεσολαβητή.
Ανήμερα τα Φώτα, ο Αλβανός πρωθυπουργός επισκέφτηκε την Αγκυρα και συναντήθηκε επισήμως με τον Ταγίπ Ερντογάν. Δύο ημέρες μετά, την Παρασκευή, ο Αλβανός πρωθυπουργός βρέθηκε στην Αθήνα για «ιδιωτική επίσκεψη» και συνέφαγε με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Δίπλα στον αμφιτρύωνα πρωθυπουργό της Ελλάδας, στο τραπέζι με τον Εντι Ράμα βρέθηκαν ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας και η Ελένη Σουρανή, διευθύντρια στο διπλωματικό γραφείο του Κυριάκου Μητσοτάκη, που έχει μια ειλικρινή σχέση ετών με τον Αλβανό πρωθυπουργό από την προηγούμενη θητεία της ως πρέσβης της Ελλάδας στα Τίρανα.
Η αλληλουχία των «back to back» επισκέψεων του Εντι Ράμα σε Αγκυρα και Αθήνα, συνδυαστικά με την τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Νίκο Δένδια την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, δημιούργησε μια εικόνα διαμεσολάβησης. Συνεργάτες των κυρίων Μητσοτάκη και Δένδια, φυσικά, χαρακτήριζαν αβάσιμα τα σενάρια διαμεσολάβησης του Εντι Ράμα στις διεργασίες για την επανάληψη των διερευνητικών επαφών με την Τουρκία.
Ωστόσο, ουδείς μπορεί να αποκλείσει την πιθανότητα ο πρωθυπουργός της Αλβανίας να μετέφερε στον Ελληνα πρωθυπουργό κάποιου είδους μήνυμα του Ταγίπ Ερντογάν. Ούτε και μπορεί να θεωρηθεί απίθανο το ενδεχόμενο ο Εντι Ράμα να είχε μεταφέρει στον πρόεδρο της Τουρκίας τη διάθεση της ελληνικής πλευράς για συνεννόηση και να ταξίδεψε στην Αθήνα μεταφέροντας στους συνομιλητές του την απάντηση από τον ίδιο τον Ταγίπ Ερντογάν. Θα μπορούσε, με βάση τις παρούσες συνθήκες παύσης της απευθείας τηλεφωνικής γραμμής μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας, ο πρωθυπουργός της Αλβανίας να έχει αναλάβει τον ρόλο του άτυπου αγγελιοφόρου ανάμεσα στις δύο κυβερνήσεις. Θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Νίκος Δένδιας ρώτησαν τον Αλβανό πρωθυπουργό για το κλίμα που επικρατεί στην τουρκική προεδρία σχετικά με την επανάληψη των άτυπων συζητήσεων αλλά και να τον βολιδοσκόπησαν για τις διαθέσεις του Ταγίπ Ερντογάν.
Οσο κι αν είναι προφανής η προσπάθεια των συνεργατών του πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών να υποβαθμίσουν το περιεχόμενο της «ιδιωτικής επίσκεψης» του Εντι Ράμα στην Αθήνα, τα γεγονότα από μόνα τους δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια παρερμηνειών για την αποστολή του Αλβανού πρωθυπουργού. Μέχρι πού μπορεί να φτάσει η ανταλλαγή μηνυμάτων της Αθήνας και της Αγκυρας με ενδιάμεσο τον Εντι Ράμα είναι κάτι που θα αποσαφηνιστεί πολύ σύντομα, όσο κι αν από την ελληνική κυβέρνηση επιχειρηματολογούν ότι οι διερευνητικές επαφές με την Τουρκία δεν μπορούν να συνδυαστούν με τα ταξίδια του πρωθυπουργού της Αλβανίας.
Φυσικά, ένα κρίσιμο ερώτημα είναι αν ο κ. Ράμα -επικεφαλής μιας από τις πλέον διεφθαρμένες ευρωπαϊκές χώρες- μπορεί να είναι ειλικρινής και έντιμος διαμεσολαβητής, δεδομένης της πολιτικής που έχει ακολουθήσει στο πρόσφατο παρελθόν σε βάρος της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία.
Τόσο η ελληνική κυβέρνηση όσο και το καθεστώς της Αγκυρας -είναι ορατό διά γυμνού οφθαλμού ότι- επιδιώκουν την αποκλιμάκωση, καλλιεργώντας τις συνθήκες εκείνες που θα επιτρέψουν να δημιουργηθεί μια ατμόσφαιρα για επανέναρξη του διαλόγου. Το χαμηλής έντασης περιστατικό ανήμερα τα Θεοφάνια στα Ιμια είναι ενδεικτικό της διάθεσης για άρση της καχυποψίας. Με αφορμή το ψάρεμα τσιπούρας στα περάσματα γύρω από τις ελληνικές βραχονησίδες των οποίων την κυριαρχία αμφισβητούν οι Τούρκοι, μια μεγάλη τουρκική ακταιωρός χτύπησε στο πίσω μέρος ένα φουσκωτό ταχύπλοο του Ελληνικού Λιμενικού, ευτυχώς χωρίς να προκληθούν τραυματισμοί. «Η συνήθης συμπεριφορά αυτής της περιόδου», σχολίαζαν το βράδυ της Τετάρτης παράγοντες του υπουργείου Ναυτιλίας επιχειρώντας να υποβαθμίσουν το συμβάν στο οποίο ενεπλάκησαν τρία τουρκικά σκάφη, δύο πλωτά του Λιμενικού και δύο ελληνικά αλιευτικά. Η τουρκική Ακτοφυλακή εξέδωσε πρώτη ανακοίνωση όπου γινόταν αναφορά στην επακούμβηση τουρκικής ακταιωρού σε πλωτό του Ελληνικού Λιμενικού, οδηγώντας το υπουργείο Ναυτιλίας να κοινοποιήσει το περιστατικό με επίσημη δήλωση σχεδόν 36 ώρες μετά το περιστατικό.
Η στάση της ελληνικής κυβέρνησης στο περιστατικό που σημειώθηκε στα Ιμια ανήμερα τα Θεοφάνια αποτελεί καθαρό μήνυμα προς την τουρκική πλευρά ότι η Αθήνα δεν είναι διατεθειμένη να επιτρέψει σε τέτοιου είδους συμβάντα να εκτροχιάσουν την ειλημμένη απόφαση για επανέναρξη των διερευνητικών επαφών. Ωστόσο, προκειμένου να μην υπάρχει παρανόηση από την Αγκυρα ότι η ελληνική κυβέρνηση διολισθαίνει από τις πάγιες θέσεις της για το καθεστώς στα Ιμια, διπλωμάτες από την ελληνική πρεσβεία θα πραγματοποιήσουν διάβημα διαμαρτυρίας στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών.
«Η ουσία είναι να μπούμε σε διαδικασία αποκλιμάκωσης της έντασης με την Τουρκία», επισημαίνει ανώτατος κυβερνητικός παράγοντας με τον οποίο συνομίλησε το «ΘΕΜΑ». Πώς θα μπορούσε να επισημοποιηθεί η αλλαγή σελίδας έπειτα από μια περίοδο τεράστιας έντασης μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας; Με την επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών, είναι η απάντηση που δίνεται αρμοδίως. Ωστόσο, στην κορυφή της ελληνικής κυβέρνησης κρατούν μικρό καλάθι, γνωρίζοντας ότι η επανεκκίνηση των συζητήσεων μεταξύ υψηλόβαθμων αξιωματούχων του ελληνικού και του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών από μόνη της δεν σημαίνει κάτι. Διότι, για παράδειγμα, από τον πρώτο κιόλας γύρο επανέναρξης των συνομιλιών -έπειτα από πέντε χρόνια αδράνειας- δεν είναι διόλου απίθανο να διαπιστωθεί η αδυναμία συνέχισής τους, εφόσον οι Τούρκοι απαιτήσουν τον περιορισμό της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στα 6 μίλια από τα νησιά και τη συρρίκνωση του ελληνικού εναέριου χώρου.
Ο τρόπος που θα επιλέξουν να κινηθούν οι συνεργάτες του Ταγίπ Ερντογάν στις επικείμενες διερευνητικές επαφές με την Αθήνα είναι άγνωστος στη γραφειοκρατία του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, κάτι σαν terra incognita. «Δεν πάμε με υπεραισιοδοξία στις συζητήσεις», αναφέρει σιβυλλικά στο «ΘΕΜΑ» πρόσωπο που γνωρίζει το παρασκήνιο της προετοιμασίας και με τη σιωπή αφήνει να εννοηθεί ότι ο χρόνος επισημοποίησης της επανεκκίνησης των επαφών θα μπορούσε να συμφωνηθεί για τα τέλη Ιανουαρίου, αρχές Φεβρουαρίου, ακριβώς πέντε χρόνια από τη διακοπή των διαπραγματεύσεων.
Η διαπραγματευτική ομάδα
Ο πρέσβης Παύλος Αποστολίδης, ένας από τους λίγους διπλωμάτες που διαψεύδουν την παγιωμένη αντίληψη ότι «στην Ελλάδα δεν μπορεί να γίνει κατασκοπεία επειδή μιλάνε όλοι», είναι το πρόσωπο που θα τεθεί επικεφαλής της ελληνικής διπλωματικής ομάδας στις διερευνητικές με το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών. Συνεπικουρούμενος από τον πρέσβη Αλέξανδρο Κουγιού, ο πρέσβης Αποστολίδης προετοιμάζεται για να επανέλθει στο γνώριμο για τον ίδιο πεδίο των άτυπων διερευνητικών επαφών με την Τουρκία, στις οποίες εκπροσωπούσε την Ελλάδα. Το ερώτημα είναι ποιοι θα είναι οι Τούρκοι διπλωμάτες που θα εμπλακούν στις συζητήσεις, δεδομένου ότι ο Φεριντούν Σινιρλίογλου, επικεφαλής της τουρκικής αντιπροσωπείας μέχρι το 2016, είναι πλέον ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ.
Πέρα από τα πρόσωπα, το μεγάλο ζητούμενο είναι η τακτική που θα ακολουθήσει η τουρκική κυβέρνηση: θα εγείρει αξιώσεις τις οποίες καμία ελληνική κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να διαπραγματευτεί, ακόμη και ατύπως, ή θα εμφανιστεί με μια λογικοφανή προσέγγιση, η οποία πάντως ουδόλως μπορεί να παρεκκλίνει από τις γνωστές τουρκικές θέσεις; Στην ουσία δηλαδή, το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η Αγκυρα θα επιχειρήσει να εγκλωβίσει την Αθήνα σε συζητήσεις μη οριοθετημένες, με ανοιχτή ατζέντα πέραν της οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών, επιχειρώντας να κερδίσουν τα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη σε θέματα που εκκινούν από τις περίφημες «γκρίζες ζώνες» μέχρι το τουρκικό αίτημα για αποστρατιωτικοποίηση νησιών του Αιγαίου και σφετερισμού ολόκληρης της θαλάσσιας περιοχής ανατολικά του 28ου μεσημβρινού μέχρι την Κύπρο.
