«Υπήρχε ισχυρή βούληση» για την επίτευξη συμφωνίας προκειμένου να μειωθούν οι τιμές της ενέργειας, τόνισε το πρωί της Παρασκευής η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μετά την ολοκλήρωση της πρώτης ημέρας της Συνόδου Κορυφής, σημειώνοντας ότι από τη μια, «διαφορετικά κράτη-μέλη έχουν διαφορετικές προτεραιότητες», όμως από την άλλη έγιναν σημαντικά βήματα.
Όσον αφορά στο τι συμφώνησαν οι 27, υπογράμμισε ότι «η κοινή αγορά είναι μεγάλο βήμα μπροστά, είναι οι κανόνες κοινής χρήσης του φυσικού αερίου, οι συμφωνίες αλληλεγγύης και οι κανόνες που πρέπει να ακολουθηθούν σε περίπτωση σοβαρής διακοπής. Είναι το ζήτημα των υπερβολικών τιμών και πώς θα τις περιορίσουμε. Υπάρχουν δύο διαφορετικά μοντέλα στο τραπέζι πάνω στα οποία θα εργαστούμε. Το ένα στο επίπεδο του TTF, το άλλο αφορά στο φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας».
Ταυτόχρονα, είναι «κορυφαίο» το «μεγάλο ζήτημα της επένδυσης στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στην ευρωπαϊκή βιομηχανία σε όλη την Ευρώπη, να τις προετοιμάσουμε για το μέλλον, να τις βοηθήσουμε να ξεπεράσουν το δύσκολο διάστημα των υψηλών τιμών ενέργειας, να μπορέσουν να προχωρήσουν και να εκσυγχρονιστούν», πρόσθεσε η η πρόεδρος της Κομισιόν.
Ωστόσο υπάρχει και συνέχεια καθώς επιμέρους σύνθετα τεχνικά ζητήματα θα συζητηθούν στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας την επόμενη εβδομάδα και σε ένα ακόμα «ραντεβού» στα μέσα Νοεμβρίου. Επομένως, αν όλα πάνε καλά και δεν υπάρξουν ανατροπές ο νέος κανονισμός για τον περιορισμό των τιμών της ενέργειας θα τεθεί σε λειτουργία σε περίπου 40 ημέρες.
Στην Αθήνα εκτιμούν πως οι αγορές λαμβάνουν τα μηνύματα και σημειώνεται ότι η διαρροή και μόνο του σχεδίου για παρέμβαση στην τιμή του φυσικού αερίου στο ευρωπαϊκό χρηματιστήριο ενέργειας συνέβαλε στο να μειωθούν οι τιμές. Το μεγάλο ζητούμενο επομένως είναι να υπάρξει μια τολμηρή ευρωπαϊκή απάντηση καθώς από την κυβέρνηση επισημαίνεται πως ένα τόσο κρίσιμο θέμα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από κάθε κράτος χωριστά.
Στις Βρυξέλλες - όπου διεξάγεται η σύνοδος των 27 - ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές υπογράμμισε πως «δεν έχουμε την πολυτέλεια να διστάζουμε άλλο». Για να τονίσει πως πρέπει να σταλεί ξεκάθαρο μήνυμα και να προσθέσει πως «δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω. Δεν μπορούμε να αποτύχουμε».
Αυτό που επισημαίνεται από την κυβερνητική πλευρά είναι πως το πακέτο προτάσεων της Κομισιόν κινείται στη σωστή κατεύθυνση και επομένως έχει φτάσει η ώρα να ληφθούν γενναίες αποφάσεις. Μόνο έτσι άλλωστε θα μπουν αναχώματα στο ενεργειακό ράλι και στην ανοδική πορεία του πληθωρισμού και στην Αθήνα εκτιμούν πως έχει ήδη χαθεί πολιτικός χρόνος.
«Τώρα είναι η ώρα να πάρουμε αυτές τις τολμηρές αποφάσεις. Να επιβάλλουμε ένα πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, στο επίπεδο του TTF, έτσι ώστε να μπορέσουμε να δώσουμε μία απάντηση σε όσους εργαλειοποιούν την ενέργεια για να επιβάλλουν αχρείαστο πόνο στις ευρωπαϊκές κοινωνίες» σημείωσε ο πρωθυπουργός, προσερχόμενος στη σύνοδο.
«Ισχυρή ένδειξη ενωμένης προσέγγισης»
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ τόνισε ότι «πρόκειται για εξαιρετικά σοβαρό ζήτημα, δύσκολο ζήτημα, περίπλοκο ζήτημα. Είμαστε όλοι ξεκάθαροι, αυτό που αποφασίσαμε είναι το πολύ ισχυρό πλαίσιο που θα διαδραματίσει θεμελιώδη ρόλο για να επιτύχουμε τον στόχο για τον οποίο είμαστε αποφασισμένοι».
«Γνωρίζαμε ότι θα ήταν ένα δύσκολο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Το γεγονός ότι καταφέραμε να έχουμε συμφωνία μόλις σε μερικές ώρες κατά την γνώμη μου είναι πολύ ισχυρή ένδειξη ενωμένης προσέγγισης και αποφασιστικότητας να ενεργήσουμε μαζί, με ευρωπαϊκό τρόπο» πρόσθεσε.
Τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την ενέργεια
Μπροστά στο γεγονός πως η ενέργεια μετατρέπεται σε όπλο από πλευράς Ρωσίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παραμείνει ενωμένη για να προστατεύσει τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της και να λάβει απαραίτητα μέτρα επειγόντως, αναφέρουν τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την ενέργεια που δόθηκαν στη δημοσιότητα τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε ότι, υπό το φως της συνεχιζόμενης κρίσης, πρέπει να επιταχυνθούν και να ενταθούν οι προσπάθειες για τη μείωση της ζήτησης, να υπάρξουν εγγυήσεις για την ασφάλεια του εφοδιασμού, την αποφυγή της επιβολής περιορισμών στις καταναλώσεις (rationing) και τη μείωση των τιμών της ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ένωση, προσθέτοντας ότι η ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς πρέπει να προφυλαχθεί.
Τονίζεται ακόμη ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί το ίδιο το Συμβούλιο και την Επιτροπή να υποβάλουν επειγόντως συγκεκριμένες αποφάσεις για τα ακόλουθα μέτρα, καθώς και για τις προτάσεις της Επιτροπής, έχοντας αξιολογήσει τον αντίκτυπό τους ιδίως στις υφιστάμενες συμβάσεις, κατά τρόπο ώστε να μην υποστούν πλήγμα μακροπρόθεσμες συμβάσεις, και λαμβάνοντας υπόψη τα διαφορετικά ενεργειακά μείγματα και τις εθνικές συνθήκες:
- εθελοντική κοινή προμήθεια φυσικού αερίου, εκτός από τη δεσμευτική συγκέντρωση ζήτησης για ποσότητα που ισοδυναμεί με το 15% των αναγκών πλήρωσης των αποθηκευτικών υποδομών, σύμφωνα με τις εθνικές ανάγκες, και επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων με αξιόπιστους εταίρους για την αναζήτηση αμοιβαία επωφελών εταιρικών σχέσεων με την εκμετάλλευση του βάρους της συλλογικής αγοράς της Ένωσης και με πλήρη χρήση της Ενεργειακής Πλατφόρμας της ΕΕ, η οποία είναι ανοιχτή επίσης για τα Δυτικά Βαλκάνια και τους τρεις συνδεδεμένους Ανατολικούς Εταίρους·
- νέο συμπληρωματικό σημείο αναφοράς έως τις αρχές του 2023 που αντικατοπτρίζει με μεγαλύτερη ακρίβεια τις συνθήκες στην αγορά φυσικού αερίου·
- προσωρινός δυναμικός διάδρομος τιμών για τις συναλλαγές φυσικού αερίου για τον άμεσο περιορισμό των «επεισοδίων» υπερβολικών τιμών του φυσικού αερίου, λαμβάνοντας υπόψη τις διασφαλίσεις που ορίζονται στο άρθρο 23 παρ. 2 του Σχεδίου Κανονισμού του Συμβουλίου που προτάθηκε τη 18η Οκτωβρίου 2022·
- προσωρινό πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ για τον περιορισμό της τιμής του φυσικού αερίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με ανάλυση κόστους και οφέλους, χωρίς τροποποίηση της αξιολογικής κατάταξης (merit order), αποτρέποντας παράλληλα την αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου, αντιμετωπίζοντας τις επιπτώσεις χρηματοδότησης και διανομής και τις επιπτώσεις του στις ροές πέρα από τα σύνορα της ΕΕ·
- βελτιώσεις στη λειτουργία των αγορών ενέργειας για την αύξηση της διαφάνειας της αγοράς, την άμβλυνση της κρίσης ρευστότητας και την εξάλειψη των παραγόντων που ενισχύουν τη μεταβλητότητα των τιμών του φυσικού αερίου, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας·
- ταχεία παρακολούθηση της απλούστευσης των διαδικασιών αδειοδότησης προκειμένου να επιταχυνθεί η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των δικτύων, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων έκτακτης ανάγκης βάσει του άρθρου 122 της ΣΛΕΕ (σ.σ. Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ)·
- μέτρα ενεργειακής αλληλεγγύης σε περίπτωση διακοπής του εφοδιασμού με φυσικό αέριο σε εθνικό, περιφερειακό ή ενωσιακό επίπεδο, ελλείψει διμερών συμφωνιών αλληλεγγύης·
- αυξημένες προσπάθειες για εξοικονόμηση ενέργειας·
- κινητοποίηση συναφών εργαλείων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Ταυτόχρονα, άμεση προτεραιότητα είναι η προστασία των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων στις κοινωνίες μας. Η διατήρηση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας της Ένωσης είναι επίσης σημαντική. Θα πρέπει να κινητοποιηθούν όλα τα σχετικά εργαλεία σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των οικονομιών μας, διατηρώντας παράλληλα την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και διατηρώντας ισότιμους όρους ανταγωνισμού και την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει δεσμευτεί για στενό συντονισμό των πολιτικών απαντήσεων. Τονίζει τη σημασία του στενού συντονισμού και των κοινών λύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου χρειάζεται, και δεσμεύεται να επιτύχει τους στόχους της πολιτικής μας με ενιαίο τρόπο. Το Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις οικονομικές εξελίξεις και έχει δεσμευτεί να ενισχύσει περαιτέρω τον συντονισμό μας, προκειμένου να παράσχουμε μια αποφασιστική και ευέλικτη πολιτική απάντηση.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την ανάγκη να ενταθούν οι επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση, στις έτοιμες για το μέλλον ενεργειακές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των διασυνδέσεων, της αποθήκευσης και των καινοτόμων τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή να επιταχύνει τις εργασίες για τη διαρθρωτική μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της αποτίμησης των επιπτώσεων, και καλεί για περαιτέρω πρόοδο προς μια πλήρη Ενεργειακή Ένωση που εξυπηρετεί τον διττό στόχο της ευρωπαϊκής ενεργειακής κυριαρχίας και της κλιματικής ουδετερότητας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να εξετάζει το θέμα, καταλήγει το κείμενο των συμπερασμάτων.
Τα «ναι» και «όχι» στο ενεργειακό πακέτο
Στο επίκεντρο της συζήτησης των 27 ηγετών της Ε.Ε, έπεσε η πρόταση που κατάθεσε η Κομισιόν. Η πρόταση που περιλαμβάνει προοπτική κοινής αγοράς φυσικού αερίου, μηχανισμό αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών, κινήσεις για τη μείωση της ζήτησης και ένα μηχανισμό παρέμβασης για τον περιορισμό των τιμών στο χρηματιστήριο φυσικού αερίου TTF.
Στους τρεις πρώτους άξονες καταγράφηκε ευρεία συναίνεση μεταξύ των κρατών-μελών, ωστόσο το μοντέλο για τον περιορισμό στις τιμές του φυσικού αερίου προκάλεσε συζητήσεις. Το Βερολίνο αλλά και ένας μικρός αριθμός κρατών αντιστέκονται στο θέμα του πλαφόν, θέμα που στηρίζει η Ελλάδα αλλά και πάνω από τα μισά κράτη - μέλη.
Υπενθυμίζεται πως η Κομισιόν με την πρόταση της προσπάθησε να βρει μια … μέση οδό και εισηγήθηκε μια λύση που ξεδιπλώνεται σε δυο χρονικές περιόδους. Αρχικά προτάθηκε ένας «μηχανισμός διόρθωσης της αγοράς» που θα επιτρέψει τον καθορισμό μιας μέγιστης δυναμικής τιμής στην οποία θα μπορούν να πραγματοποιούνται οι συναλλαγές στην αγορά φυσικού αερίου στο χρηματιστήριο TTF. Για να ακολουθήσει το Μάρτιο ο νέος δείκτης αναφοράς για το Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (ΥΦΑ), ώστε αυτό να αποσυνδεθεί από το TTF.
Το ελληνικό σχέδιο δράσης
Η κυβέρνηση σε κάθε περίπτωση έχει επεξεργαστεί και ένα εθνικό σχέδιο δράσης για την στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Το σχέδιο αυτό ξεδιπλώνεται σταδιακά και είναι εστιασμένο στη συγκράτηση των τιμών στην ενέργεια αλλά και στη λήψη μέτρων για την ελάφρυνση « του καλαθιού του νοικοκυριού».
Το μήνυμα που εκπέμπεται από την κυβέρνηση είναι πως τα μέτρα στήριξης - με προτεραιότητα στους πλέον ευάλωτους- θα συνεχιστούν για όσο διάστημα χρειαστεί, καθώς οι επόμενοι μήνες θα είναι δύσκολοι. «Έχουμε δαπανήσει πάνω από 7 δισ. μόνο το 2022 -ένα σημαντικό μέρος των οποίων έχει προέλθει από τους ίδιους τους παραγωγούς ενέργειας- και με αυτόν τον τρόπο έχουμε καταφέρει να συγκρατήσουμε τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος σε αποδεκτά επίπεδα σημείωσε μεταξύ άλλων ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Στο ενεργειακό μέτωπο σημαντικές μειώσεις καταγράφονται στις τιμές ρεύματος που έδωσαν οι προμηθευτές για το Νοέμβριο, αν και το τελικό κόστος για τον καταναλωτή δεν θα γίνει γνωστό πριν από την ανακοίνωση της κυβέρνησης για τις επιδοτήσεις του επόμενου μήνα. Η θετική αυτή εξέλιξη οφείλεται στην σημαντική αποκλιμάκωση του κόστους του φυσικού αερίου, σε συνδυασμό με την πτώση της χονδρεμπορικής τιμής ρεύματος στην Ευρώπη τις τελευταίες ημέρες.
