Νέο αποθεματικό για τις επερχόμενες συντάξεις προσπαθεί να εξασφαλίσει η κυβέρνηση, με πρόβλεψη εσόδων και από την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, που μπορεί τώρα να είναι πολύ περιορισμένα, πλην όμως όλες οι ενδείξεις λένε ότι θα αυξάνονται τα επόμενα χρόνια.Το νέο αποθεματικό θα στηριχθεί στη διάταξη του νόμου 4162/2013, με την οποία προβλέφθηκε η σύσταση και λειτουργία του Εθνικού Λογαριασμού Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γενεών (ΕΛΚΑΓ).
Ο λογαριασμός αυτός θα αντικαθιστούσε το σημερινό Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ) και θα χρηματοδοτούνταν με έσοδα από την εκμετάλλευση κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου που, σύμφωνα με έρευνες, υπάρχουν στον ελληνικό χώρο.
Η κυβέρνηση σχεδιάζει να αλλάξει τη σύνθεση των πόρων που κατευθύνονται στον κουμπαρά του ΑΚΑΓΕ και να αξιοποιήσει τη διάταξη για έσοδα από εξορύξεις πετρελαίου στο μέλλον.
Την προαναγγελία για τον ενισχυμένο κουμπαρά, που θα μπορεί να υποστηρίζει τη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος, έκανε ο υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Θάνος Πετραλιάς, απαντώντας σε σχετική ερώτηση στη Βουλή στις 17 Δεκεμβρίου 2024.
Ο υφυπουργός ανέφερε στην απάντησή του ότι έχουν γίνει συζητήσεις για έναν νέο ΑΚΑΓΕ με ανασύνθεση και ενίσχυση των εσόδων του από νέες πηγές, όπως από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων.
Όπως είπε ο κ. Πετραλιάς: «με πρωτοβουλία των αρμόδιων υπηρεσιών του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, έχει πραγματοποιηθεί σχετική συνάντηση προς την κατεύθυνση του προσδιορισμού των εσόδων του Ελληνικού Δημοσίου από τις εταιρείες που αναλαμβάνουν την έρευνα και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, που θα μπορούσαν, μέσω μιας σαφώς προσδιορισμένης διαδικασίας, να αποδίδονται ως πόρος του ΑΚΑΓΕ. Επισημαίνεται ωστόσο ότι, έως και σήμερα, είναι εξαιρετικά χαμηλό το ύψος των σχετικών εσόδων από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων».
Ωστόσο, αν και είναι πρώιμο να γίνει κάποια εκτίμηση για το ύψος των ενδεχόμενων εσόδων που θα κατευθύνονται στο ΑΚΑΓΕ από την εξόρυξη και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, πιθανολογείται ότι η όποια χρηματοδότηση από αυτή την πηγή εσόδων μπορεί να σημάνει ακόμα και το τέλος των κρατήσεων υπέρ του ΑΚΑΓΕ που έχουν σήμερα οι συνταξιούχοι.
Αυτή τη στιγμή στον κουμπαρά του ασφαλιστικού υπάρχουν αποθεματικά που αγγίζουν τα 18 δισ. ευρώ, καθώς τον Αύγουστο του 2024, που ήταν η τελευταία αποτίμηση της περιουσίας του, το ΑΚΑΓΕ είχε 17 δισ. ευρώ.
Για το 2025 προβλέπονται συνολικά έσοδα 2,7 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 1,25 δισ. ευρώ θα είναι έξοδα όχι για να στηριχθούν οι συντάξεις, αλλά για να αυξηθούν τα μερίδια από τα ομόλογα που κατέχει στο Κοινό Κεφάλαιο της Τράπεζας της Ελλάδος, όπου είναι τοποθετημένα τα αποθεματικά των 18 δισ. ευρώ.
Το ταμειακό πλεόνασμα που θα έχει ο κουμπαράς για το 2025 (αφαιρουμένων των 1,25 δισ. ευρώ που θα πάνε για αγορά ομολόγων) θα διαμορφωθεί σε 1,45 δισ. ευρώ.
Τα μόνα έξοδα που κάνει το ΑΚΑΓΕ από το 2008, που δημιουργήθηκε, είναι για να αγοράζει κρατικά ομόλογα και να συμβάλλει στη μείωση του χρέους με το σύνολο των αποθεματικών του.
Στην πράξη, ο κουμπαράς για τις συντάξεις χρησιμοποιείται για επενδυτικούς σκοπούς, χωρίς να έχει πληρωθεί ούτε ένα ευρώ για συμπληρωματικές παροχές προς τους συνταξιούχους.
Το περίεργο είναι ότι οι συνταξιούχοι του ΕΦΚΑ εισφέρουν κάθε χρόνο στο ΑΚΑΓΕ χωρίς να λαμβάνουν καμία αντισταθμιστική ενίσχυση, παρότι, σύμφωνα με τον ιδρυτικό του νόμο (Ν. 3655/2008), ο λογαριασμός αυτός συστάθηκε για να στηρίζει τις συντάξεις από το 2019 και μετά.
Για το 2025 οι συνταξιούχοι θα δώσουν με τις κρατήσεις τους από την εισφορά αλληλεγγύης 653 εκατ. ευρώ στο ΑΚΑΓΕ, με μηδενικό αντισταθμιστικό όφελος.
Την ίδια στιγμή, τα έσοδα από τόκους ταμειακής διαχείρισης υπολογίζονται για φέτος στα 216 εκατ. ευρώ και οι Τόκοι Κοινού Κεφαλαίου ΝΠΔΔ και Ασφαλιστικών Φορέων από επενδύσεις ομολόγων στην ΤτΕ θα ανέλθουν στα 345 εκατ. ευρώ.
Οι τόκοι και μόνον του ΑΚΑΓΕ, που συνολικά θα φτάσουν στα 561 εκατ. ευρώ για το 2025, αν αποφάσιζε η κυβέρνηση να τους αξιοποιήσει, θα μπορούσαν να αυξήσουν στο διπλάσιο τις συντάξεις για το 2025, δηλαδή στο 5% αντί 2,4%.
Ελλιπής χρηματοδότηση από ΦΠΑ και αποκρατικοποιήσειςΤα αποθεματικά του ΑΚΑΓΕ στο τέλος Αυγούστου 2024 ανέρχονταν σε 17.098.910.749 ευρώ, εκ των οποίων 6.690.590.773 ευρώ είναι κατατεθειμένα σε λογαριασμό ταμειακής διαχείρισης στην Τράπεζα της Ελλάδος, ενώ το ύψος των επενδυμένων κεφαλαίων στο Κοινό Κεφάλαιο που τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος, σε λογαριασμό του φορέα, ανέρχονταν σε 10.408.319.975 ευρώ.
Οι εν λόγω λογαριασμοί αποτελούν μέρος του Συστήματος Λογαριασμών Θησαυροφυλακίου και, όπως διευκρινίζεται στην απάντηση του κ. Πετραλιά, ουδέποτε έχουν παραχωρηθεί ποσά από τους εν λόγω λογαριασμούς στο Ελληνικό Δημόσιο.
Στους πόρους του ΑΚΑΓΕ περιλαμβάνονται το 4% από τα έσοδα του ΦΠΑ αλλά και το 10% από τις αποκρατικοποιήσεις.
Οι εν λόγω πόροι έχουν αντικατασταθεί με κρατική επιχορήγηση, ενώ δεν αποδόθηκαν στο σύνολό τους κατά το παρελθόν, με αποτέλεσμα την υποχρηματοδότηση του ΑΚΑΓΕ.
Ο πόρος 4% επί των ετήσιων συνολικών εσόδων από τον ΦΠΑ από 1/1/2015 αντικαταστάθηκε με ετήσια επιχορήγηση του Κρατικού Προϋπολογισμού ισόποση του εισπραττόμενου πόρου.
Η επιχορήγηση που έλαβε, όμως, το ΑΚΑΓΕ έως και το έτος 2023 ήταν μειωμένη κατά 10% και από το 2024 δίδεται χωρίς μείωση.
Σχετικά με τον πόρο 10% των αποκρατικοποιήσεων, με τον Ν. 3965/2011 ορίστηκε ότι τα έσοδα από την αποκρατικοποίηση των επιχειρήσεων του Δημοσίου "προορίζονται αποκλειστικά για τη μείωση του δημόσιου χρέους" και, ως εκ τούτου, ο εν λόγω πόρος δεν υφίσταται πλέον.
Στόχος του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών είναι η οφειλή του Ελληνικού Δημοσίου που προέρχεται από τους παραπάνω πόρους να καλυφθεί μέσω της μεταβίβασης αδιάθετων πιστώσεων του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.
