Μειωμένη θα είναι για το 2023 η συνολική δαπάνη του ΟΠΕΚΑ για την καταβολή των επιδομάτων. Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού εκτιμάται ότι θα είναι μειωμένη κατά 411 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2022, λαμβάνοντας υπόψη τις έκτακτες παροχές ύψους 414 εκατ. ευρώ σε δικαιούχους επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ (ανασφάλιστοι υπερήλικες, δικαιούχοι αναπηρικών επιδομάτων και επιδόματος παιδιού, ωφελούμενοι του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος) εξαιτίας του υψηλού πληθωρισμού εντός του 2022.
Το ισοζύγιο του Οργανισμού Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ) και του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (ΝΑΤ) για τα έτη 2022 και 2023 ανέρχεται σε 7 εκατ. ευρώ.
Για το 2023 προβλέπεται η συνέχιση της καταβολής των προνοιακών παροχών και οικονομικών ενισχύσεων που έχουν ήδη νομοθετηθεί και υλοποιούνται, όπως:
• η παροχή σε ανασφάλιστους υπερήλικες,
• το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης ανασφάλιστων υπερηλίκων,
• το επίδομα παιδιού,
• το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα,
• η επιδότηση στέγασης,
• οι προνοιακές παροχές σε χρήμα σε άτομα με αναπηρία,
• το επίδομα γέννησης,
• το πρόγραμμα «Σχολικά γεύματα»,
• το πρόγραμμα «Στέγαση και Εργασία», που θα υλοποιείται πλέον από τον ΟΠΕΚΑ, έπειτα από την κατάργηση του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού (άρθρο 32 παρ. 1 του ν. 4921/2022) και
• λοιπά προγράμματα και δράσεις που αφορούν προνοιακές πολιτικές.
Το ισοζύγιο των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (Ασφαλιστικά Ταμεία, ΔΥΠΑ, ΕΟΠΥΥ, ΟΠΕΚΑ και ΝΑΤ) για το 2023 προβλέπεται να διαμορφωθεί σε πλεόνασμα ύψους 1.279 εκατ. ευρώ, υπολειπόμενο κατά 441 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2022.
Το ισοζύγιο των ασφαλιστικών ταμείων κατά ESA για το 2023 προβλέπεται να παρουσιάσει πλεόνασμα ύψους 749 εκατ. ευρώ, μειωμένο κατά 243 εκατ. ευρώ έναντι των εκτιμήσεων για το οικονομικό έτος 2022.
Ειδικότερα, τα έσοδα προβλέπεται να είναι αυξημένα κατά 952 εκατ. ευρώ κυρίως λόγω:
• της αύξησης των εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές, κατά 262 εκατ. ευρώ, γεγονός που οφείλεται κατά κύριο λόγο στην εκτιμώμενη αύξηση της απασχόλησης και
• στην αύξηση κατά 527 εκατ. ευρώ της κρατικής χρηματοδότησης αποτυπώνοντας, κατά κύριο λόγο, την αύξηση της επιχορήγησης που προορίζεται για την κάλυψη της δαπάνης για συνταξιοδοτικές παροχές κύριας ασφάλισης.
Αντίστοιχα, οι δαπάνες προβλέπεται να είναι αυξημένες κατά 1.099 εκατ. ευρώ. Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση της δαπάνης των κύριων συντάξεων κατά 1.428 εκατ. ευρώ ως επίπτωση:
• της αναπροσαρμογής των συντάξεων με βάση τον συντελεστή που προκύπτει από το άθροισμα του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του ΑΕΠ και του ποσοστού μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους διαιρούμενου διά του δύο (άρθρο 14 παρ. 4 του ν. 4387/2016, όπως ισχύει) ), η οποία προκαλεί επιπλέον δαπάνη ύψους 909 εκατ. ευρώ και
• της προβλεπόμενης αύξησης του ρυθμού απονομής νέων συντάξεων.
Αντίθετα, παρουσιάζεται διαφοροποίηση μεταξύ των ετών 2023-2022 κατά:
• 389 εκατ. ευρώ στις προνοιακές παροχές εξαιτίας της καταβολής εντός του έτους 2022 της έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης ύψους 377 εκατ. ευρώ σε χαμηλοσυνταξιούχους λόγω του υψηλού πληθωρισμού και
• 137 εκατ. ευρώ της δαπάνης των ΟΚΑ για μεταβιβάσεις προς τρίτους εξαιτίας κυρίως της εκτιμώμενης ολοκλήρωσης της καταβολής εντός του 2022 των αναδρομικών ποσών στους κληρονόμους των συνταξιούχων ιδιωτικού και δημοσίου τομέα (ν. 4714/2020 και 4767/2020).
Τέλος, σημειώνεται ότι κατά το 2023 προβλέπεται ότι ο e-ΕΦΚΑ θα ενισχυθεί με 165 εκατ. ευρώ από τον τακτικό προϋπολογισμό για την κάλυψη της απώλειας από ασφαλιστικές εισφορές του κλάδου επικουρικής ασφάλισης, που εκτιμάται ότι θα προκύψει εξαιτίας της λειτουργίας του ΤΕΚΑ.
3.6.2. Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ)
Το ισοζύγιο της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΠΑ) για το 2023 εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε πλεόνασμα ύψους 139 εκατ. ευρώ, μειωμένο κατά 122 εκατ. ευρώ έναντι της εκτίμησης για το 2022.
Τα συνολικά έσοδα του φορέα προβλέπεται να είναι μειωμένα κατά 291 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2022. Ειδικότερα, οι ασφαλιστικές εισφορές για το 2023, συμπεριλαμβανομένων των εσόδων από τη ρύθμιση οφειλών, αναμένεται να παρουσιάσουν μείωση ύψους 45 εκατ. ευρώ. Στο ύψος των εκτιμώμενων εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές έχει ενσωματωθεί η επίπτωση από τη μονιμοποίηση του μέτρου της μείωσης κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών των μισθωτών με συνολικό κόστος 898,4 εκατ. ευρώ.
Για την αναπλήρωση των εσόδων αυτών, έχει προβλεφθεί στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων έτους 2023 ισόποση (898,4 εκατ. ευρώ) μεταβίβαση προς τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης και ειδικότερα: το ποσό των 628,9 εκατ. ευρώ θα δοθεί ως επιχορήγηση προς την ΔΥΠΑ, καλύπτοντας την καθαρή απώλεια εσόδων για την Υπηρεσία, ενώ ποσό ύψους 269,5 εκατ. ευρώ που θα έπρεπε να επιστραφεί από τη ΔΥΠΑ στον e-ΕΦΚΑ, ως κοινωνικός πόρος του άρθρου 42 του ν. 3863/2010, θα δοθεί απευθείας ως επιχορήγηση στον e-ΕΦΚΑ. Επισημαίνεται, ωστόσο ότι η καθαρή δημοσιονομική επίπτωση της εν λόγω παρέμβασης για τη Γενική Κυβέρνηση ανέρχεται σε 871 εκατ. ευρώ.
Επιπλέον, η συνολική μείωση κατά 246 εκατ. ευρώ της κρατικής χρηματοδότησης οφείλεται:
• στη μείωση κατά 71 εκατ. ευρώ του ύψους των μεταβιβάσεων από τον τακτικό προϋπολογισμό, λαμβάνοντας υπόψη την επάρκεια των εσόδων του φορέα για την κάλυψη των υποχρεώσεών του και την απρόσκοπτη άσκηση των πολιτικών ενίσχυσης της απασχόλησης και της στήριξης των ανέργων και
• στη μείωση κατά 75 και 100 εκατ. ευρώ των μεταβιβάσεων από το ΤΑΑ και το ΠΔΕ αντίστοιχα, σε σχέση με το 2022.
Στο σκέλος των δαπανών προβλέπεται ότι θα παρουσιαστεί μείωση κατά 170 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2022, κυρίως εξαιτίας της μειωμένης δαπάνης για την υλοποίηση προγραμμάτων απασχόλησης που χρηματοδοτούνταν από το ΤΑΑ και το ΠΔΕ.
Ωστόσο, αυξημένες κατά 28 εκατ. ευρώ προβλέπεται να είναι οι επενδυτικές δαπάνες του φορέα που σχετίζονται με την αναβάθμιση των υποδομών και τη δημιουργία ψηφιακών εφαρμογών που χρηματοδοτούνται από το ΤΑΑ.
Τέλος, επισημαίνεται ότι στις δαπάνες του φορέα έχει ενσωματωθεί και η δαπάνη για την επέκταση του επιδόματος μητρότητας ιδιωτικού τομέα από τους 6 στους 9 μήνες από το 2023 εκτιμώμενου ύψους 64 εκατ. ευρώ.
2022
Η πλειονότητα των πιστώσεων που προβλέπονται στον τακτικό προϋπολογισμού του Υπουργείου διατίθεται σε μεταβιβάσεις προς τους ΟΚΑ και ειδικότερα προς τον e-ΕΦΚΑ για τη στήριξη του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας, προς τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ, πρώην Οργανισμό Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού - ΟΑΕΔ) για την κάλυψη των ανέργων και την ενίσχυση των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης και τέλος προς τον ΟΠΕΚΑ.
Πιο συγκεκριμένα, ο e-ΕΦΚΑ ενισχύεται μέσω επιχορήγησης, τόσο για την κάλυψη των παροχών κύριας ασφάλισης όσο και για την απώλεια εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές του κλάδου επικουρικής ασφάλισης, που προκύπτει εξαιτίας της λειτουργίας του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ).
Μέσω της ενίσχυσης του ΟΠΕΚΑ, για το έτος 2023, προβλέπεται να καταβληθούν:
• το επίδομα παιδιού,
• το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα,
• το επίδομα στέγασης,
• το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης ανασφάλιστων υπερηλίκων και η παροχή σε ανασφάλιστους υπερήλικες,
• οι προνοιακές παροχές σε χρήμα σε άτομα με αναπηρία,
• η καταβολή επιδόματος 2.000 ευρώ σε οικογένειες για κάθε νέα γέννηση παιδιού και
• λοιπά προγράμματα, δράσεις και ενέργειες που αφορούν προνοιακές πολιτικές του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Ενδεικτικά αναφέρονται η χορήγηση σχολικών γευμάτων, η οικονομική ενίσχυση σε ανάδοχους γονείς, η υλοποίηση του προγράμματος «Στέγαση και Εργασία» για τους αστέγους και η εισοδηματική ενίσχυση οικογενειών που διαβιούν σε ορεινές και μειονεκτικές περιοχές.
Επιπρόσθετα, αναμένεται να διατεθούν πιστώσεις για:
• τη χρηματοδότηση των Κέντρων Κοινωνικής Πρόνοιας και των λοιπών προνοιακών φορέων,
• τη χορήγηση «voucher» για βρεφονηπιακούς σταθμούς και
• την κάλυψη της απώλειας εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων που προκαλείται από τη μείωση κατά τρείς (3) ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών σε μισθωτούς σε μόνιμη βάση.
Επίσης, εντός του 2022 και εξαιτίας του υψηλού πληθωρισμού, ως απόρροια της ενεργειακής κρίσης, έχουν προβλεφθεί ενισχύσεις συνολικού ύψους 816 εκατ. ευρώ σε ευάλωτα νοικοκυριά και ειδικότερα σε:
• χαμηλοσυνταξιούχους,
• ανασφάλιστους υπερήλικες,
• δικαιούχους αναπηρικών επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ,
• ωφελούμενους του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος,
• όσους λαμβάνουν επίδομα παιδιού και
• μακροχρόνια ανέργους.
Επιπρόσθετα, στον προϋπολογισμό του Υπουργείου οικονομικού έτους 2022 έχουν περιληφθεί δαπάνες που σχετίζονται με την υλοποίηση δράσεων αντιμετώπισης των αρνητικών συνεπειών της υγειονομικής κρίσης ύψους 1.198 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 849 εκατ. ευρώ αφορούν την κάλυψη της απώλειας εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων που προκαλείται από τη μείωση κατά τρείς (3) ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών σε μισθωτούς.
Επιπλέον, περιλαμβάνονται και οι πιστώσεις για την νέα Ανεξάρτητη Αρχή Επιθεώρησης Εργασίας που αποτελεί τη μετεξέλιξη του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ).
Από το ΠΔΕ του Υπουργείου καλύπτονται δαπάνες στον μεταναστευτικό τομέα, στο πλαίσιο της αρμοδιότητάς του. Το σύνολο των δαπανών του Υπουργείου στο ΠΔΕ έτους 2023 προβλέπεται στα 370 εκατ. ευρώ.
Τέλος, για τη χρηματοδότηση σημαντικών δράσεων του Υπουργείου, όπως τα στοχευμένα προγράμματα απασχόλησης συγκεκριμένων ηλικιακών ομάδων και αντιμετώπισης της μακροχρόνιας ανεργίας, η αναπροσαρμογή των επιδομάτων ανεργίας, το πρόγραμμα πράσινης απασχόλησης, το πιλοτικό πρόγραμμα προσωπικού βοηθού που στοχεύει στην ανεξάρτητη διαβίωση ατόμων με ειδικές ανάγκες, η αναβάθμιση του συστήματος ψηφιακής απονομής συντάξεων «ΑΤΛΑΣ», η ψηφιοποίηση του ιστορικού ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ κ.α. θα διατεθεί από το ΤΑΑ ποσό ύψους 327 εκατ. ευρώ.
