ΟΑΕΕ-ΕΤΑΑ: Οι αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης

Εγκυκλίους με τις μεταβολές που επέρχονται στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης για τους ασφαλισμένους σε ΕΤΑΑ και ΟΑΕΕ, -δηλαδή γιατρούς, δικηγόρους, μηχανικούς, εμποροβιοτέχνες, αυτοκινητιστές-, εξέδωσε το υπουργείο Εργασίας. 

Όπως και στο ΙΚΑ και στο Δημόσιο, αυξάνονται σταδιακά τα όρια ηλικίας έως το 2021, ώστε από 1/1/2022 και μετά τα γενικά όρια ηλικίας για τη λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος σε όλα τα Ταμεία να είναι 62 έτη με 40 χρόνια ασφάλισης ή 67 έτη με 15 έτη ασφάλισης.

Στην εγκύκλιο επισημαίνεται ότι προβλέπεται ρητώς ότι δεν θίγονται τα θεμελιωμένα έως και την 18η Αυγούστου 2015 συνταξιοδοτικά δικαιώματα και μπορούν αυτά να ασκηθούν οποτεδήποτε.

Διευκρινίζεται ότι θεμελιωμένο δικαίωμα υφίσταται, όταν ο ασφαλισμένος συμπληρώνει τον ελάχιστο χρόνο ασφάλισης και το όριο ηλικίας (όπου αυτό προβλέπεται), που απαιτούνται για τη συνταξιοδότησή του. Το θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα μπορεί να ασκηθεί οποτεδήποτε και ο ασφαλισμένος έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει εργαζόμενος, καθώς δεν είναι υποχρεωμένος να συνταξιοδοτηθεί.

Επισημαίνεται ότι για τη λήψη μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, εφόσον προβλέπεται η σχετική δυνατότητα από το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, απαιτείται η συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας και η πραγματοποίηση 15 ετών ασφάλισης.

Σε ό,τι αφορά το ΕΤΑΑ και ειδικότερα τους τρεις τομείς του κλάδου κύριας ασφάλισης του, μεγάλοι χαμένοι είναι όσοι ασφαλισμένοι στο Ταμείο Νομικών μπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν χωρίς όριο ηλικίας και οι οποίοι επιβαρύνονται με έως 17 έτη επιπλέον παραμονής στην εργασία.

Τι αλλάζει στον ΟΑΕΕ

Στην εγκύκλιο για τις αλλαγές στα όρια ηλικίας στον ΟΑΕΕ τονίζεται ότι οι μεταβολές που επέρχονται στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης λόγω γήρατος σε ασφαλισμένους του Οργανισμού, επηρεάζουν κυρίως παλαιούς ασφαλισμένους μέχρι 31/12/1992, που υπάγονται στον πίνακα 1 (καταληκτικό όριο ηλικίας το 62ο έτος).



Ειδικότερα, στον πίνακα 1 εμπίπτουν παλαιοί ασφαλισμένοι (μέχρι 31.12.1992) για τους οποίους από τις προγενέστερες του νέου νόμου (του ν.4336/2015) διατάξεις προβλεπόταν χρόνος ασφάλισης για την κατοχύρωση ή θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος μεγαλύτερος ή ίσος με 35 έτη ασφάλισης.

Οι ασφαλισμένοι της κατηγορίας αυτής ακολουθούν την εξέλιξη των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης του Πίνακα 1. Ως εκ τούτου στον πίνακα αυτόν εντάσσονται όσοι επρόκειτο να συνταξιοδοτηθούν: 

• Με τη συμπλήρωση 35 ετών ασφάλισης και του 60ου έτους της ηλικίας (προϋποθέσεις έτους 2010)

• Με τη συμπλήρωση 36 ετών ασφάλισης και του 60ου έτους της ηλικίας (προϋποθέσεις έτους 2011)

• Με τη συμπλήρωση 37 ετών ασφάλισης και του 60ου έτους της ηλικίας (προϋποθέσεις έτους 2012)

Για τους λοιπούς ασφαλισμένους, δηλαδή όσους δεν έχουν κατοχυρώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα κατά το διάστημα 2010 - 2012, δεν επέρχεται καμία μεταβολή βάσει του ν.4336/2015, και συνεπώς για τη συνταξιοδότησή τους απαιτείται η συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης και ηλικία 62 ετών. 

Παραδείγματα: 

Παράδειγμα 1: Ασφαλισμένος/-η που το έτος 2012 είχε συμπληρώσει 35 έτη ασφάλισης και συμπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας του/-της το έτος 2016: δικαιούται σύνταξη με τη συμπλήρωση της ηλικίας 60 ετών και 6 μηνών (ΠΙΝΑΚΑΣ 1) (και εφόσον έχει συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης για το έτος 2012 δηλαδή 37 έτη). 

Παράδειγμα 2: Ασφαλισμένος/-η που το έτος 2011 είχε συμπληρώσει 35 έτη ασφάλισης και συμπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας του/της το έτος 2020: δικαιούται σύνταξη με τη συμπλήρωση της ηλικίας 61 ετών και 6 μηνών (και εφόσον έχει συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης για το έτος 2011 δηλαδή 36 έτη). Αν το ανωτέρω όριο ηλικίας (61 ετών και 6 μηνών) συμπληρώνεται μετά την 1/1/2022, ο/-η ασφαλισμένος/-η συνταξιοδοτείται και μετά την 1/1/2022 με τη συμπλήρωση του ανωτέρου ορίου ηλικίας, χωρίς δηλαδή να απαιτείται η συμπλήρωση του 62ου έτους.

Στις διευκρινίσεις που παρέχονται για τους ασφαλισμένους για τους οποίους βάσει του προγενέστερου νομοθετικού πλαισίου, δεν προβλεπόταν όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, αποσαφηνίζεται ότι η συνταξιοδότηση που έως τώρα γινόταν με τη συμπλήρωση 25 ή 35 ετών εργασίας ανά περίπτωση, αλλά χωρίς όριο ηλικίας, από 19-8-2105 έως 31-12-2015 θα γίνεται με τη συμπλήρωση του 55ου έτους.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο: 

• Οι ασφαλισμένοι του πρώην ΤΑΠΕΑΠΙ (αναβάτες και προπονητές δρομώνων ίππων ιπποδρόμου), οι οποίοι μέχρι την 18-08-2015, συνταξιοδοτούνταν με βάση τις ειδικές καταστατικές διατάξεις του συγχωνευθέντος Ταμείου, ανεξάρτητα από όριο ηλικίας, εφόσον συμπλήρωναν 35 έτη ασφάλισης ή 25 έτη ασφάλισης εφόσον στερήθηκαν άδειας ασκήσεως επαγγέλματος.

• Οι ασφαλισμένοι που πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν ως γονείς ή σύζυγοι ή αδέλφια αναπήρων ατόμων (συνταξιοδότηση χωρίς όριο ηλικίας με τη συμπλήρωση 25 ετών ασφάλισης βάσει του άρθρου 37 παρ. 1 του ν.3996/2011).

Για την συνταξιοδότηση των ανωτέρω κατηγοριών προσώπων, θεσπίζεται ως όριο ηλικίας συνταξιοδότησης από 19-8-2015 έως 31-12-2015 το 55ο έτος της ηλικίας. Κριτήριο για τον προσδιορισμό για κάθε επόμενο έτος του νέου μεταβατικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης αποτελεί το έτος κατά το οποίο συμπληρώνεται ο απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης, δηλαδή 25 ή 35 έτη ασφάλισης (με την προϋπόθεση ότι συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις). 

Με το ν. 4336/2015 και την ανωτέρω σχετική Υ.Α., θεσπίζεται ως όριο ηλικίας συνταξιοδότησης για την εν λόγω κατηγορία ασφαλισμένων το 55ο έτος και οι ανωτέρω ασφαλισμένοι, που υπάγονται στον Πίνακα 1 της εν λόγω απόφασης, ακολουθούν την εξέλιξη των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης του Πίνακα αυτού, με κριτήριο το έτος κατά το οποίο συμπληρώνεται ο απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης, ήτοι 25 ή 35 έτη ασφάλισης (με την προϋπόθεση φυσικά ότι συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις του νομοθετικού πλαισίου του ν. 3996/2011). 

Επισημαίνουμε ότι τα ανωτέρω πρόσωπα που έχουν συμπληρώσει 25 ή 35 έτη ασφάλισης μέχρι 18/8/2015, εξακολουθούν να συνταξιοδοτούνται ανεξαρτήτως ηλικίας, δεδομένου ότι πρόκειται για θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι την ανωτέρω ημερομηνία. 

Παραδείγματα

Παράδειγμα 3: Ασφαλισμένος του ΟΑΕΕ, προερχόμενος από το ΤΑΠΕΑΠΙ, που έχει στερηθεί την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος και συμπληρώνει 25 έτη ασφάλισης το 2017, σύμφωνα με τον Πίνακα 1 δικαιούται σύνταξη με τη συμπλήρωση της ηλικίας των 57 ετών και 8 μηνών. 

Παράδειγμα 4: Ασφαλισμένος του ΟΑΕΕ, με σύζυγο ανάπηρο κατά 80% που έχει συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης μέχρι 18/8/2015 και η αναπηρία πιστοποιείται ότι υπήρχε μέχρι την ημερομηνία αυτή, δικαιούται σύνταξη με τον ανωτέρω χρόνο ασφάλισης, χωρίς όριο ηλικίας (εφόσον πληροί και τις λοιπές προϋποθέσεις που θέτει ο ν.3996/2011).

Σε ότι αφορά τις αλλαγές που επέρχονται στα όρια ηλικίας για παλαιούς ασφαλισμένους (μέχρι 31/12/1992) που υπάγονται στον Πίνακα 2 (καταληκτικό όριο ηλικίας το 67ο έτος) αύξηση ορίων θα υποστούν και παλαιές ασφαλισμένες, του Τομέα Ασφάλισης Ναυτικών Τουριστικών Πρακτόρων (ΤΑΝΤΠ) και οι προερχόμενες από το πρώην ΤΣΑ, καθώς και οι μητέρες ανηλίκων τέκνων του ΤΑΝΤΠ που ασφαλίστηκαν μέχρι 31-05-1986 και θεμελίωσαν δικαίωμα μετά την 01-01-1998, όπως και οι ασφαλισμένοι του ΤΑΠΕΑΠΙ (αναβάτες και προπονητές δρομών ίππων ιπποδρόμου) που συνταξιοδοτούνται με τις λοιπές - πλήν 35ετίας και 25ετίας- διατάξεις.



Ειδικότερα, βάσει όσων ορίζονται στην εγκύκλιο, στον Πίνακα 2 εμπίπτουν οι ασφαλισμένοι που έχουν κατοχυρώσει ή κατοχυρώνουν μία εκ των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης για τη λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, των οποίων το καταληκτικό όριο ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης, όπως αυτό είχε καθοριστεί πριν από την ισχύ του ν.4336/2015, είναι το 67ο έτος, καθώς και οι ασφαλισμένοι για τους οποίους από τις ίδιες ως άνω προγενέστερες του ν. 4336/2015 διατάξεις προβλεπόταν χρόνος ασφάλισης για την κατοχύρωση ή θεμελίωση δικαιώματος πλήρους συνταξιοδότησης μικρότερος από 10.500 ημέρες ή 35 έτη ασφάλισης. 

Στον ίδιο πίνακα εμπίπτουν όσοι έχουν κατοχυρώσει ή κατοχυρώνουν τις κατά περίπτωση προϋποθέσεις μειωμένης σύνταξης, η οποία ακολουθεί την αντίστοιχη ως ανωτέρω τελικώς καταλήγουσα στο 67ο έτος της ηλικίας προϋπόθεση πλήρους σύνταξης, καθώς και οι ασφαλισμένοι για τους οποίους από τις ίδιες ως άνω προγενέστερες του ν. 4336/2015 διατάξεις, προβλεπόταν χρόνος ασφάλισης για την κατοχύρωση ή θεμελίωση δικαιώματος μειωμένης συνταξιοδότησης μικρότερος από 10.500 ημέρες ή 35 έτη ασφάλισης. 

Για το χρονικό διάστημα μέχρι 31.12.2021 το όριο ηλικίας θεμελίωσης μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος δεν μπορεί να υπερβαίνει το 62ο έτος της ηλικίας, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παρ. 3 του άρθρου 11 του ν. 3863/2010. 

Ως εκ τούτου στον Πίνακα 2 εμπίπτουν: 

• Οι γυναίκες, ασφαλισμένες του Τομέα Ασφάλισης Ναυτικών Τουριστικών Πρακτόρων (ΤΑΝΤΠ) και οι προερχόμενες από το πρώην ΤΣΑ, που έχουν επιλέξει να συνταξιοδοτηθούν με τις καταστατικές διατάξεις του Ταμείου από το οποίο προέρχονται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 8 του Ν.3552/2007, 

• Οι μητέρες ανηλίκων τέκνων του ΤΑΝΤΠ που ασφαλίστηκαν μέχρι 31-05-1986 και θεμελίωσαν δικαίωμα μετά την 01-01-1998 καθώς και 

• Οι ασφαλισμένοι του ΤΑΠΕΑΠΙ που συνταξιοδοτούνται με τις λοιπές -πλήν 35ετίας και 25ετίας- προϋποθέσεις συνταξιοδότησης λόγω γήρατος του συγχωνευθέντος Ταμείου.

Παραδείγματα: 

Παράδειγμα: Ασφαλισμένη προερχόμενη από το πρώην ΤΣΑ, που είχε συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης μέχρι 31/12/2010 επρόκειτο να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας. Η εν λόγω ασφαλισμένη συμπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας το 2020, οπότε σύμφωνα με τον Πίνακα 2 το νέο όριο ηλικίας της είναι 65 έτη και 3 μήνες. Δεδομένου ότι το ανωτέρω όριο ηλικίας (65 ετών και 3 μηνών) συμπληρώνεται μετά την 1/1/2022, η ασφαλισμένη συνταξιοδοτείται και μετά την 1/1/2022 με τη συμπλήρωση του ανωτέρου ορίου ηλικίας. 

Παράδειγμα: Μητέρα ασφαλισμένη του ΤΑΝΤΠ, που είχε συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης μέχρι 31/12/2012, επρόκειτο να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση του 58ου έτους της ηλικίας. Η εν λόγω ασφαλισμένη συμπληρώνει το 58ο έτος της ηλικίας το 2018, οπότε σύμφωνα με τον Πίνακα 2 το νέο όριο ηλικίας της είναι 62 έτη και 6 μήνες. Δεδομένου ότι το ανωτέρω όριο ηλικίας συμπληρώνεται μετά την 1/1/2022, η ασφαλισμένη συνταξιοδοτείται και μετά την 1/1/2022 με τη συμπλήρωση του ανωτέρου ορίου ηλικίας. 

Παράδειγμα: Ασφαλισμένος του πρώην ΤΑΠΕΑΠΙ που έχει συμπληρώσει 3.000 ημέρες ασφάλισης (εφόσον μέχρι 45 ετών είχε άδεια ασκήσεως επαγγέλματος) και συμπληρώνει το 52ο έτος της ηλικίας του το 2017, συνταξιοδοτείται με τη συμπλήρωση του 58ου έτους και 5 μηνών. 

Καμία αλλαγή για ασφαλισμένους από 1/1/1993 (Νέοι Ασφαλισμένοι)

Στους από 1/1/1993 ασφαλισμένους δεν επέρχονται μεταβολές στα απαιτούμενα για συνταξιοδότηση όρια ηλικίας με την ισχύ του νέου νόμου (ν.4336/2015). 

Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση συνταξιοδότησης γονέων ή συζύγων ή αδελφών αναπήρων ατόμων (βάσει της παρ. 1 του άρθρου 37 του ν.3996/2011), για τους οποίους απαιτείται από 19/8/2015 η συμπλήρωση ηλικιακού ορίου, σύμφωνα με τα προαναφερόμενα για τους μέχρι 31/12/1992 ασφαλισμένους.

Πρόσθετη μείωση στην περίπτωση λήψης μειωμένης σύνταξης

Στην ίδια εγκύκλιο ξεκαθαρίζεται επίσης ότι για περιπτώσεις χορήγησης μειωμένης σύνταξης, επιβάλλεται επιπλέον ποινή 10% πέραν της ισχύουσας, μέχρι τη συμπλήρωση του διαμορφούμενου, κατά περίπτωση, νέου ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης. Σημειώνεται όμως ότι η συγκεκριμένη πρόσθετη ποινή αφορά μόνο τους παλαιούς (μέχρι 31.12.1992) ασφαλισμένους του πρώην ΤΑΠΕΑΠΙ.

Ειδικότερα, στην εγκύκλιο αναφέρεται: «[...] θεσπίζεται, στις περιπτώσεις συνταξιοδότησης με προϋποθέσεις μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, επιπλέον ποσοστό μείωσης της σύνταξης, ύψους 10%. 

2. Η μείωση αυτή υπολογίζεται επί του ποσού της σύνταξης που προκύπτει μετά την προβλεπόμενη στο άρθρο 145 παρ. 3 του ν.3655/2008 (ΦΕΚ 58, Α') μείωση και επιβάλλεται μέχρι τη συμπλήρωση του διαμορφούμενου, κατά περίπτωση, νέου ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης, σύμφωνα με τους Πίνακες 1 και 2 της εν λόγω Υ.Α.. 

Σημειώνεται ότι το ανωτέρω ποσοστό μείωσης του ποσού της σύνταξης δεν εφαρμόζεται στις περιπτώσεις όπου το δικαίωμα λήψης μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος έχει μεν θεμελιωθεί μέχρι 18-08-2015 αλλά αυτό ασκείται από την ανωτέρω ημερομηνία και εφεξής. 

Επίσης, στην περίπτωση λήψης μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, το προβλεπόμενο από το άρθρο 145 παρ. 3 του ν.3655/2008 (ΦΕΚ 58, Α') ποσοστό μείωσης υπολογίζεται σε σχέση με το διαμορφούμενο, κατά περίπτωση, νέο όριο ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης, σύμφωνα με τους Πίνακες 1 και 2 της ανωτέρω σχετικής Υ.Α., και σε καμία περίπτωση δεν υπερβαίνει το ποσοστό μείωσης που αντιστοιχεί σε πέντε έτη ηλικίας. 

Τα ανωτέρω αφορούν μόνο τους παλαιούς (μέχρι 31.12.1992) ασφαλισμένους του πρώην ΤΑΠΕΑΠΙ οι οποίοι σύμφωνα με τις Καταστατικές διατάξεις του συγχωνευθέντος στον ΟΑΕΕ Ταμείου είχαν δικαίωμα λήψης μειωμένης σύνταξης.»

Εξαίρεση από την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης 

Από την ανωτέρω αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, όσον αφορά τους μέχρι 31/12/1992 ασφαλισμένους του ΟΑΕΕ εξαιρούνται οι συνταξιοδοτούμενοι βάσει του ν.612/1977 και με διατάξεις που παραπέμπουν σ' αυτές, καθώς και οι μητέρες και χήροι πατέρες ανικάνων τέκνων για κάθε βιοποριστική εργασία, εφόσον υπάρχει σχετική πρόβλεψη στις καταστατικές διατάξεις του Φορέα. 

Εφαρμογή του νέου νόμου στους φορείς επικουρικής ασφάλισης 

Ορίζετα&iota