Την δική του απάντηση στα όσα έγιναν προ ημερών με την σύλληψή του, τόνισε ο Μητροπολίτης Κυθήρων Σεραφείμ, για παραβάσεις εντολών σε ό,τι αφορά συνάξεις στις εκκλησίες για την αποφυγή μετάδοση του κορωνοϊού.
Αναλυτικά:
«Θεωρῶ καθῆκον καί ὑποχρέωσίν μου νά ἀναιρέσω τίς κάτωθι ἐσφαλμένες πληροφορίες, πού θίγουν τήν ἠθική ὑπόστασι καί τήν ἀξιοπιστία μου ὡς Ἐπισκόπου καί Ποιμένος τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας.
Οἱ πρωτεργάτες τῆς πρόσφατης ποινικῆς διώξεώς μου, μέ προεξάρχοντα τόν Δήμαρχο Κυθήρων κ.Εὐστράτιο Χαρχαλάκη, μετέφεραν στά Μ.Μ.Ε. τίς ἑξῆς ἀναληθεῖς εἰδήσεις, οἱ ὁποῖες ἀδικοῦν τήν πραγματικότητα καί τόν ὑποφαινόμενο.
«Συνελήφθη ὁ Μητροπολίτης Κυθήρων Σεραφείμ». «Παραβαίνει πλήρως τίς ἐντολές τῆς κυβέρνησης σέ ὅτι ἀφορᾶ τίς συνάξεις στις ἐκκλησίες καί τίς ἱεροπραξίες καί αὐτή τή στιγμή εἶναι στήν ἀστυνομία…».
Δέν μέ συνέλαβε ἡ Ἀστυνομική ἀρχή, οὔτε μέ ὡδήγησε (αἰχμάλωτο) στήν Ἀστυνομία. Μετά τήν τέλεσιν τῆς Γ’ στάσεως τῶν Χαιρετισμῶν στόν Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἐσταυρωμένου στή Χώρα Κυθήρων (20-3-2020) ἐπέστρεψα στό Ἐπισκοπεῖο.
Τήν ἑπόμενη ἡμέρα, περί ὥραν 8 π.μ., ἐνῶ ἱερουργοῦσα στόν Ἱερό Ναό Ἁγίου Σπυρίδωνος Καλοκαιρινῶν, ὁ Διοικητής τοῦ Α.Τ. Κυθήρων κ.Τριαντάφυλλος Πηλίκος μέ ἐκάλεσε στό κινητό τηλέφωνο.
Μετά τό πέρας τῆς Θείας Λειτουργίας ἐπικοινώνησα μέ τόν κ.Διοικητή καί ὅταν ἔμαθα γιά τόν σκοπό τοῦ τηλεφωνήματός του τοῦ εἶπα ὅτι σέ μισή ὥρα θά εὑρίσκωμαι στό Ἐπισκοπεῖο καί θά σᾶς ἀναμένω.
Ἐξερχόμενος ἀπό τόν Ἱερό Ναό βρῆκα τό περιπολικό τῆς Ἀστυνομίας καί ὁ ὁδηγός μέ ἐρώτησε ἐάν ἐπικοινώνησα μέ τόν κ.Διοικητή.
Κατόπιν τούτου προχώρησα γιά τήν Ἱερά Μητρόπολι μέ τό αὐτοκίνητο καί τό περιπολικό ἐπέστρεψε στή βάση του.
Μετά ἀπό μία ὥρα περίπου ὁ κ.Διοικητής μέ ἐπεσκέφθη στό Γραφεῖο μου μέ ἕνα ἀστυνομικό ὄργανο καί ἐκεῖ ἔγινε ἡ προβλεπόμενη διαδικασία καί ἐζήτησα 48ωρη προθεσμία γιά τήν σύνταξι καί ὑποβολή τοῦ ἀπολογητικοῦ ὑπομνήματος, τό ὁποῖο καί παρελήφθη ἐμπροθέσμως ὑπό τοῦ Ὑποδιοικητοῦ κ. Παναγιώτη Γιαννακόπουλου τήν 23η Μαρτίου ἐ.ἔ. στό Γραφεῖο μου.
Ὡς πρός τήν ἀναφορά: «παραβαίνει πλήρως τίς ἐντολές τῆς Κυβέρνησης σέ ὅτι ἀφορᾶ τίς συνάξεις στίς ἐκκλησίες…» σημειώνω ὅτι ὅλα τά μέτρα, πού ἐξήγγειλε ἡ Κυβέρνησις γιά τήν πρόληψι καί ἀντιμετώπισι τοῦ κορωνοϊοῦ ἐφαρμόσθησαν ἀπό τήν Ἱερά Μητρόπολί μας, πλήν τοῦ ἐπαχθέστατου μέτρου ὄχι ἁπλῶς τοῦ περιορισμοῦ, ἀλλά τῆς διακοπῆς καί τῆς τελείας παρακωλύσεως τῆς Θείας Λατρείας, καί μάλιστα τῆς Θείας Λειτουργίας μέχρι τῆς 30/3/2020, μέτρο τό ὁποῖο χαρακτηρίζεται ὡς ἀντισυνταγματικό ὑπό Καθηγητῶν Πανεπιστημίου τῆς Νομικῆς καί ἄλλων ἐγκρίτων νομικῶν.
Γιατί στίς ἀναστελλόμενες διατάξεις τοῦ Συντάγματος δέν εἶναι αὐτή τοῦ ἄρθρου 13, παράγραφος 2, πού σαφῶς ὁρίζει ὅτι «κάθε γνωστή θρησκεία εἶναι ἐλεύθερη καί τά σχετικά μέ τή λατρεία της τελοῦνται ἀνεμπόδιστα ὑπό τήν προστασία τῶν νόμων».
Ἀσφαλῶς κανένας δέν εἶναι ὑπεράνω τῶν νόμων. Ὅμως, τό Σύνταγμα εἶναι ὁ ὑπέρτατος Πολιτειακός νόμος.
Ἡ ὑπ’ ἀριθ.2867/Υ1 ΚΥΑ, πού περιβλήθηκε τήν ἰσχύ νόμου θά κριθῆ προσεχῶς ὑπό τοῦ ΣτΕ, ὅπου προσέφυγαν ἔγκριτοι νομικοί καί ἐκεῖ θά καταδειχθῆ ἄν εἶναι συνταγματικός νόμος ἤ μή.
Στή περίπτωσι αὐτή, λοιπόν, δέν ἔχουμε ἠθελημένη παράβασι καί παρακοή στούς νόμους τοῦ Κράτους, ἀλλά ἀνυπέρβλητο δίλημμα ἐξ αἰτίας συγκρούσεως καθηκόντων, κατά τίς προβλέψεις τοῦ ἄρθρου 33 Π.Κ. «Πειθαρχεῖν δεῖ Θεῷ μᾶλλον ἤ ἀνθρώποις», εἶπε σέ ἀνάλογη περίστασι ὁ Ἀπόστολος Πέτρος.
Ἐλέχθη ὅτι προφασίσθηκα πώς δέν ἔφθασε στά χέρια μου τό ἔγγραφο τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἱερωνύμου (ἐνν. ἡ Ἀπόφασις τῆς Ἔκτακτης Δ.Ι.Σ. τῆς 16ης Μαρτίου ἐ.ἔ.), πού δέν εἶναι καθόλου σωστό.
Ἐλήφθη τό ἀπό 16-3-2020 Δελτίον Τύπου τῆς Ἔκτακτης Δ.Ι.Σ. καί ἡ Συνοδική Ἐγκύκλιος ὑπ’ ἀριθ.3013/10-3-2020 μέ θέμα: «Ἐνημέρωσις τοῦ Χριστεπωνύμου Πληρώματος περί τοῦ νέου κορωνοϊοῦ (covid-19)».
Στό Δελτίον Τύπου, ὅμως, τῆς Ἔκτακτης Δ.Ι.Σ. παραγρ. 8, ἀναγράφεται ὅτι: «Δηλώνει ἐπίσης ὅτι ἐάν ἡ ἐξέλιξη στό ἑπόμενο χρονικό διάστημα ὁδηγήσει τίς ἁρμόδιες ἀρχές στήν ἀπόφαση γιά τήν λήψη ἐπί πλέον ἐκτάκτων μέτρων, θά ἐπανέλθει προκειμένου νά ἐξετασθεῖ καί πάλι τό θέμα».
Αὐτήν τήν Ἀπόφασι τῆς Ἱερᾶς ἡμῶν Συνόδου ἀνέμενα, δεδομένου ὅτι συνεδριαζούσης τῆς Ἔκτακτης Δ.Ι.Σ. τῆς 16ης Μαρτίου ἐ.ἔ. ἐδημοσιεύθη ἡ ὑπ’ ἀριθ. 2867/Υ1 Κοινή Ὑπουργική Ἀπόφασις τῶν Ὑπουργῶν Παιδείας καί Θρησκευμάτων καί Ὑγείας μέ θέμα: «Ἐπιβολή τοῦ μέτρου τῆς προσωρινῆς ἀπαγόρευσης τῆς τέλεσης κάθε εἴδους λειτουργίας καί ἱεροπραξιῶν στούς θρησκευτικούς χώρους λατρείας γιά τό χρονικό διάστημα ἀπό 16-3-2020 ἕως 30-3-2020».
Μέ τήν ΚΥΑ τῶν δύο αὐτῶν Ὑπουργῶν δέν ἔχουμε ἁπλῶς ἀπόφασι γιά τήν λήψη ἐπί πλέον ἐκτάκτων μέτρων, ἀλλά τήν κορυφαία τῶν ἀποφάσεων, πού εἶναι «ἡ ἀπαγόρευση τῆς τέλεσης κάθε εἴδους λειτουργίας καί ἱεροπραξιῶν…».
Γι’ αὐτό εὐλόγως ἀνέμενα νεώτερη Ἔκτακτη Δ.Ι.Σ. γιά τήν ἀντιμετώπισι τοῦ τεραστίου αὐτοῦ προβλήματος.
Ἐκ τῶν ὑστέρων, τρεῖς ἡμέρες μετά, ἐλήφθη τό ὑπ’ ἀριθ. 1476/676/23-3-2020 ἔγγραφο τῆς Διαρκοῦς Ἱ. Συνόδου, μέ τό ὁποῖο ἡ ΔΙΣ διευκρινίζει ὅτι ἡ τελευταία Ἀπόφασίς της (16-3-2020) δέν ἐκοινοποιήθη στούς Μητροπολίτες μέ Συνοδικό ἔγγραφο, ἀλλά μέ Δελτίο Τύπου, «διότι τῆς ἐκδόσεως Αὐτῆς ἠκολούθησεν ἀμέσως ἡ δημοσίευσις τῆς Κοινῆς Ὑπουργικῆς Ἀποφάσεως (ΚΥΑ) τῶν Ὑπουργῶν Παιδείας καί Θρησκευμάτων καί Ὑγείας (Φ.Ε.Κ. Β’ 872/16-3-2020), μέ ἐπί πλέον προληπτικά μέτρα, τήν ὁποίαν ἀπεστείλαμεν πρός ἁπάσας τάς Ἱεράς Μητροπόλεις … Βεβαίως ἡ ἐν λόγῳ Κ.Υ.Α. ἐπιβάλλει περιορισμούς εἰς τήν ἐλευθέραν ἄσκησιν Λατρείας διά κληρικούς καί πιστούς, καί περιέχει ὡρισμένας διατυπώσεις διά τάς ὁποίας ἤδη ἐζητήθη ἐγγράφως ὑπό τῶν ἁρμοδίων Ὑπουργῶν ἡ ἐπανεξέτασίς των μέ γνώμονα, ἐκτός ἀπό τήν ἀντιμετώπισιν τῆς πανδημίας, καί τήν διαφύλαξιν καί διατήρησιν τῆς κοινωνικῆς εἰρήνης καί τήν στήριξιν τῆς λαϊκῆς βάσεως τῆς Ἐκκλησίας, τοῦ Ὀρθοδόξου Αὐτῆς πληρώματος. Ὅμως μέχρι τῆς ἀντιμετωπίσεως τοῦ αἰτήματος αὐτοῦ ἐκ μέρους τῆς Πολιτείας, ὀφείλομεν πάντες τήν συμμόρφωσιν πρός τήν Ὑπουργικήν Ἀπόφασιν…».
Ἡ Ἱερά ἡμῶν Σύνοδος εἶναι ἡ κατά τούς Ἱερούς Κανόνας καί κατά νόμον μόνη ἁρμοδία Ἐκκλησιαστική ἡμῶν Ἀρχή διά νά διαχειρισθῇ περιστασιακῶς τό τρισμέγιστο αὐτό θέμα τῆς Θείας Λατρείας, προκειμένης τῆς φοβερᾶς ἀπειλῆς τοῦ κορωνοϊοῦ.
Ἡ Κυβέρνησις τῆς Χώρας μας ἄς ἀσχοληθῆ ἐπισταμένως μέ ὅλα τά ἄλλα θέματα καί ἄς ἀφήση ἐλεύθερη τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία, σεβόμενη τούς διακριτούς ρόλους καί τήν ἀρχή τῆς συναλληλίας, πού διέπει τίς σχέσεις Ἐκκλησίας καί Κράτους, νά ρυθμίση ὑπευθύνως, ἐμφρόνως καί θεοφωτίστως τά τῆς Θείας Λατρείας. Κάτι ἀνάλογο συνέβη στήν Κύπρο.
Ὁ Πρόεδρος τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας ἀνεκοίνωσε στόν Κυπριακό λαό ὅλα τά ἄλλα, πλήν τῶν τῆς Θείας Λατρείας, διά τά ὁποῖα ἐκάλεσε νά ὁμιλήση τόν Ἀρχιεπίσκοπον Κύπρου.
Εἰς τήν Ἱστορίαν τοῦ Ἑλληνορθοδόξου Γένους μας καταγράφονται περίοδοι σκληρᾶς δοκιμασίας ἀπό ἐπιδημίας λοιμωδῶν ἀσθενειῶν (πανώλης, χολέρας, φυματιώσεως κ.ἄ.), ἀλλά καί ὁ θεοφιλής τρόπος ἀντιμετωπίσεως τῆς δεινῆς συμφορᾶς διά τῆς Θείας Λατρείας (ἀγρυπνίες, λιτανεῖες ἁγίων Εἰκόνων καί Ἱερῶν Λειψάνων, Ἱερές Παρακλήσεις κ.λπ.).
Ὅταν ἐπί Βασιλέως Ὄθωνος ἔπεσε στήν πρωτεύουσα βαρειά λοιμική νόσος καί ἀπέθνησκαν 200 ἡμερησίως, ἀφοῦ ἔγινε παλλαϊκή λιτάνευσις στήν Ἀθήνα τῶν 30 χιλιάδων, μέ τήν συμμετοχή καί τοῦ βασιλικοῦ ζεύγους, ὁ ἀριθμός τῶν νεκρῶν ὀλιγόστευσε τήν ἑπομένη στούς 50 καί μετά ἀπό ὀλίγες ἡμέρες ἐσταμάτησε τό θανατικό.
Καί ἄς μήν ξεχνᾶμε τόν ψαλμικό στίχο τοῦ Προφητάνακτα Δαυΐδ: «Ἐάν μή Κύριος φυλάξῃ πόλιν, εἰς μάτην ἠγρύπνησεν ὁ φυλάσσων». Ἀκουέτωσαν τοῦτο καί οἱ ἄρχοντες τῆς Πολιτείας μας.
Ἐπειδή οἱ συνεργήσαντες εἰς τήν δίωξίν μου συνετέλεσαν ὥστε ὅλα σχεδόν τά κανάλια τῆς TV καί ὅλα τά ΜΜΕ νά ἀσχοληθοῦν μέ τό «ἔγκλημα» τοῦ Κυθήρων, παρουσιάζοντάς με ὡς παραβάτην τοῦ νόμου καί ὡς παράδειγμα παρανομίας γιά τούς ἄλλους, ἀλλά καί ὡς μή ἐνδιαφερόμενο γιά τήν προστασία τῆς ζωῆς καί τῆς ὑγείας τῶν συνανθρώπων μας -πολύ σκληρός ὁ λόγος- ἐκάλεσα ἐκτάκτως στό Ἐπισκοπεῖο τούς Ἱερεῖς μας τό ἀπόγευμα τῆς ἴδιας ἡμέρας, πού μοῦ ἀπαγγέλθηκε ἡ κατηγορία τῆς μή τηρήσεως τοῦ νόμου (21-3-2020).
Ἐνημέρωσα σχετικῶς τούς Κληρικούς μας γιά τά συμβάντα καί συνέστησα, ἐφ’ ὅσον προκλήθηκε ἕνας τόσο διογκωμένος τεχνητός θόρυβος νά ὑπομείνωμε ἄχρι καιροῦ τήν μεγάλη στέρησι τῆς εὐλογίας καί τοῦ ἀγαθοῦ τῆς Θείας Λατρείας, καί δή τῆς Θείας Λειτουργίας, γιά νά μή σκανδαλίσωμε τούς ἀσθενεῖς στήν πίστι.
Οἱ κινήσαντες τήν ὡς ἄνω διαδικασία ἐπέτυχαν νά μή λειτουργήσουν οἱ Ἐνοριακοί μας Ναοί κατά τήν μεγάλη Ἑορτή τῆς Κυριακῆς τῆς Σταυροπροσκυνήσεως (καί μάλιστα οἱ ἑορτάζοντες τήν δεύτερη ἑορτή τους: ὁ Μητροπολιτικός Ναός τοῦ Ἐσταυρωμένου Χώρας – Κυθήρων καί ὁ Ἱερός Ναός Ἐσταυρωμένου Πιτσινιανίκων), οὔτε κεκλεισμένων τῶν θυρῶν.
Ὅμως, δόξα τῷ Θεῷ, ἀπό τῆς Θεομητορικῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, λόγῳ τῆς τηλεοπτικῆς καί ραδιοφωνικῆς μεταδόσεως λειτουργεῖται μέν ὁ Μητροπολιτικός μας Ναός, ἀλλά οἱ πιστοί μένουν ἐκτός αὐτοῦ τηλεθεατές καί ἀκροατές, χωρίς τήν χάρι καί εὐλογία τοῦ μεγάλου Μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας καί τῶν ἄλλων ἁγιαστικῶν πράξεων, καί
Ἐλέχθη ὅτι οἱ Ἱερεῖς μας ἦσαν διχασμένοι καί δέν ἀκολούθησαν τόν Μητροπολίτη. Καθόλου δέν ἀληθεύει αὐτό.
Στήν Ἱερατική μας Σύναξι στίς 18-3-2020, πού ἐνημερώθηκαν γιά τήν Ἀπόφασι τῆς Ἔκτακτης Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου καί γιά τήν κοινοποίησι ἀπό τήν Δ.Ι.Σ. τῆς κοινῆς ἀποφάσεως τῶν Ὑπουργῶν Παιδείας καί Θρησκευμάτων καί Ὑγείας «διά τά καθ’ ὑμᾶς», ἄνευ οὐδενός σχολίου, ὅλοι ἐλευθέρως συμφωνήσαμε πώς, ἐφ’ ὅσον ἡ προϊσταμένη μας Ἀνωτέρα Ἐκκλησιαστική Ἀρχή περιορίζει μόνον, ἀλλά δέν παύει τήν Θεία Λατρεία, καί δή τήν Θεία Λειτουργία στούς Ἱερούς μας Ναούς, νά μή σταματήσωμε τίς Ἱεροτελεστεῖες μέχρι νεωτέρας, ὅπως ἀναφέρεται στό Δελτίου Τύπου, λαμβάνοντας, βεβαίως, τά ὑποδεικνυόμενα αὐστηρά μέτρα.
Ἔτσι, στήν Ἀκολουθία τῆς Γ’ Στάσεως τῶν Χαιρετισμῶν (20-3-2020) ὅλοι οἱ Ἱερεῖς μας, πλήν ἑνός, ὁ ὁποῖος πρόσφατα ἐγχειρίσθηκε στό πόδι του, ἐτέλεσαν τήν Ἀκολουθία τῶν Χαιρετισμῶν.
Προηγουμένως, ὅμως εἶχε διαβασθῆ τήν Β’ Κυριακή τῶν Νηστειῶν ἡ Ἐγκύκλιος τῆς Ἱερᾶς ἡμῶν Συνόδου, ἡ ὁποία συνιστᾶ στούς ἡλικιωμένους, πού ἀνήκουν στίς ὁμάδες ὑψηλοῦ κινδύνου νά μήν ἐξέρχωνται τῆς οἰκίας των.
Αὐτό καί προφορικά τό συνιστοῦσαν οἱ Ἱερεῖς μας, γι’ αὐτό καί ἡ συμμετοχή τῶν πιστῶν ἦταν πολύ περιωρισμένη (καί ὄχι διότι τό ποίμνιο, οἱ χριστιανοί ἦταν «σωφρονέστεροι τοῦ ποιμένος», ὅπως εἶπε δημοσιογράφος).
Οἱ καμπάνες ἤχησαν, ὄχι γιά νά καλέσουν τίς εὐπαθεῖς ὁμάδες στόν Ναό, ἀλλά γιά νά τούς ὑπομνήσουν τήν ὥρα τῆς κοινῆς λατρείας, νά τούς δώσουν κουράγιο στή δοκιμασία τους καί νά συμπροσευχηθοῦν ἀπό τά σπίτια τους.
Τά 10-15 πρόσωπα, πού συμμετεῖχαν, τηρουμένων τῶν ἀποστάσεων καί τῶν ὑποδείξεων δέν ἐδημιούργησαν, οὔτε θά δημιουργοῦσαν πρόβλημα. Τό μικρό αὐτό λεῖμμα προσεύχονταν καί γιά τούς «δι’ εὐλόγους αἰτίας ἀπολειφθέντας» καί ἡ Θεία Λατρεία δέν θά παρακωλύονταν, ὅπως τώρα.
Αὐτές τίς ἐξηγήσεις θεωρῶ ὡς ὑποχρέωσίν μου νά δώσω γιατί οἱ ἐσφαλμένες εἰδήσεις καί παραπληροφορήσεις ἀδικοῦν τήν ἀλήθεια καί παρουσιάζουν ἕναν Ἐπίσκοπο τῆς Ἐκκλησίας ὡς ἀνεύθυνο, παραβάτη τοῦ νόμου, ψευδόμενο καί ἐξαπατοῦντα τό κοινό.
Καλόν εἶναι ὁ κ.Δήμαρχος Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων, ἀντί νά παραδίδη μαθήματα νομιμότητος, νομιμοφροσύνης καί ἠθικολογικῆς δεοντολογίας στόν Ἐπίσκοπο, πού ἔχει τά διπλάσια σχεδόν χρόνια ἀπό τά δικά του, νά περιφρουρήση τό νησί τῶν Κυθήρων (καί τά Ἀντικύθηρα φυσικά) ἀπό τήν εἴσοδο Ἰταλῶν, Ἄγγλων κ.λπ., πού ἔχουν σπίτια στά Κύθηρα καί ἐρχόμενοι πρόσφατα (περί τούς 20) ἀπό τήν πατρίδα τους δέν ὑπέστησαν, ὅπως λέγεται, τόν προβλεπόμενο ἔλεγχο, οὔτε στό Ἀεροδρόμιο «Ἐλευθέριος Βενιζέλος», οὔτε στό Ἀεροδρόμιο Κυθήρων, οὔτε στό Νοσοκομεῖο Κυθήρων, ἀλλ’ οὔτε καί μπῆκαν ὅλοι τους σέ καραντίνα, ἐάν οἱ πληροφορίες εἶναι ἀκριβεῖς.
Οἱ ρόλοι μας εἶναι διακριτοί καί ὁ καθένας ἄς μεριμνήση διά τά κατ’ αὐτόν.
Εὔχομαι ἀπό καρδίας καί νυχθημερόν παρακαλῶ τόν Πανάγιο Θεό καί τήν Μυρτιδιώτισσά μας νά παρέλθη τό συντομώτερο ἡ βαρειά αὐτή δοκιμασία καί πανδημία τοῦ κορωνοϊοῦ μέ ὅσον τό δυνατόν ὀλιγώτερες καί ἐλαφρότερες συνέπειες καί μέ ἠθικά καί πνευματικά διδάγματα, καί ἡ πατρίδα μας καί ὅλος ὁ κόσμος νά ξαναβροῦν τόν κανονικό ρυθμό πνευματικῆς, πολιτιστικῆς, οἰκονομικῆς καί ἀναπτυξιακῆς προόδου καί τόν σωστό προσανατολισμό στόν δρόμο τοῦ Θεοῦ, τῆς ἀλήθειας, τῆς δικαιοσύνης καί τῆς εὐνομίας».
