Το… «έργο» το έχουμε ξαναδεί στη χώρα μας, καθώς και σε άλλα κράτη όταν «διέβησαν τον Ρουβίκωνα» της ευρωζώνης. Το βλέπουν τώρα λοιπόν και στην Κροατία.
Τρεις και πλέον δεκαετίες μετά την ανεξαρτητοποίησή της από την πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβία, το εθνικό της νόμισμα -η κροατική κούνα- περνά στην ιστορική λήθη, καθώς η χώρα υιοθέτησε από 1ης Ιανουαρίου το ευρώ, έγινε το 20 μέλος της ευρωζώνης και η νέα «άφιξη» στον χώρο Σένγκεν.
Από την τρίτη κιόλας ημέρα εισαγωγής του ευρώ -για μια μεταβατική περίοδο παράλληλα με την κούνα- οι τιμές άρχισαν να παίρνουν την ανιούσα. «Ο κόσμος μας παίρνει τηλέφωνο και παραπονιέται», είπε στον ειδησεογραφικό ιστότοπο Index η πρόεδρος της Ένωσης Προστασίας Καταναλωτή, Άνα Κνέζεβιτς.
«Οι υψηλότερες αυξήσεις τιμών αφορούν στον καφέ», επεσήμανε, κάνοντας λόγο για «στρογγυλοποίηση των τιμών» κατά την μετατροπή από κούνα (HRK) σε ευρώ.
Όμως το φαινόμενο έχει πλέον για τα καλά εξαπλωθεί. Τα παράπονα των πολιτών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πέφτουν «βροχή», μαζί με σχετικές καταγγελίες. «Ανδρικό κούρεμα σε τοπικό κομμωτήριο HRK 60», ήτοι 8,02 ευρώ, αναφέρει μια ανάρτηση σε ομάδα που άνοιξε στο Reddit. «Ήρθα πριν από μερικές μέρες. Μου είπαν ότι θα στρογγυλοποιήσουν την τιμή στα 10 ευρώ για να διευκολυνθούμε όλοι».
«Κυριολεκτικά εν μία νυκτί, με μετάβαση στο Ευρώ οι τιμές αυξήθηκαν κατά περίπου 10-20%», γράφει έτερος χρήστης της πλατφόρμας. «Αυτό συνέβη σε όλες τις χώρες που μπήκαν στην ευρωζώνη- το είδαμε στη Σλοβενία, στην Αυστρία, στην Ιταλία- και προειδοποιήσαμε ότι η Κροατία δεν θα αποτελέσει εξαίρεση», λέει η Άνα Κνέζεβιτς.
«Πλέον βλέπουμε ότι αυξήσεις τιμών και στα αρτοποιεία».
Στον «χορό» γρήγορα μπήκαν οι αλυσίδες λιανεμπορίου και επιχειρήσεων στον τομέα παροχής υπηρεσιών.
«Αυθαιρεσία, κερδοσκοπία, κλοπή»
«Από την ημέρα εισαγωγής του ευρώ έως το τέλος της περιόδου διπλής αναφοράς, η τιμή σε ευρώ πρέπει να υπολογίζεται σωστά και να αναγράφεται σε κούνα, με στόχο την ενημέρωση των καταναλωτών και την εφαρμογή σταθερής ισοτιμίας και κανόνων μετατροπής και στρογγυλοποίησης», αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα της κροατικής κυβέρνησης Euro.hr.
«Η βασική αρχή της εισαγωγής του ευρώ είναι η προστασία των καταναλωτών και ο καταναλωτής δεν πρέπει να βρίσκεται σε οικονομικά λιγότερο ευνοϊκή θέση, από αυτή που θα βρισκόταν αν δεν είχε εισαχθεί το ευρώ», υπογραμμίζεται. Από τα λόγια στην πράξη ωστόσο είναι μακρύς ο δρόμος. Και δη σε μια χώρα, όπως η Κροατία, όπου ο πληθωρισμός καλπάζει στο 13,5%.
Επικεφαλής της κεντροδεξιάς κυβέρνησης της Κροατικής Δημοκρατικής Ένωσης, που κυβερνά τη χώρα από το 2016, και πλέον αντιμέτωπος με συσσωρευμένη λαϊκή οργή, ο πρωθυπουργός Αντρέι Πλένκοβιτς, ανήγγειλε τη λήψη ριζικών μέτρων… κατόπιν εορτής.
«Η εισαγωγή του ευρώ δεν είναι λόγος για αύξηση των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών», έγραφε τη Δευτέρα στο Twitter, συγκαλώντας ευρεία σύσκεψη με τα αρμόδια υπουργεία και τις ελεγκτικές αρχές. Την Τετάρτη έκρουσε στους εμπόρους «καμπανάκι», υποστηρίζοντας ότι το κράτος έχει κάνει αυτό που του αναλογεί.
«Δεν πρέπει και δεν θα πρέπει να υπάρξει αύξηση των τιμών», τόνισε, «ειδικά αφότου το κράτος ρύθμισε τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, του φυσικού αερίου και των παραγώγων πετρελαίου το 2022». Επίσης «στήριξε τους πολίτες και την οικονομία με ένα πακέτο 27 δισεκατομμυρίων κούνα», υπογράμισε, «και επιπλέον μείωσε τον συντελεστή ΦΠΑ σε πολλά προϊόντα».
Ως εκ τούτου, ανακοίνωσε, η κυβέρνηση θα θέσει σε εφαρμογή μηχανισμούς αυστηρής επόπτευσης, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο κυρώσεων σε «κερδοσκόπους» παραβάτες. Χρησιμοποίησε μάλιστα τις λέξεις «αυθαιρεσία» και «κλοπή».
«Μαύρη λίστα» και… χαρακώματα
«Τα πάντα είναι στο τραπέζι – από τις μαύρες λίστες μέχρι τα ανώτατα όρια τιμών σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων», είχε προειδοποιήσει λίγες ώρες νωρίτερα ο υπουργός Οικονομίας της Κροατίας, Νταβόρ Φιλίποβιτς, έπειτα από έκτακτη συνάντηση που είχε με εκπροσώπους του λιανεμπορίου.
«Λέω σε όλους όσοι θέλουν να εκμεταλλευτούν αυτή την κατάσταση σε βάρος των πολιτών ότι αυτό δεν θα περάσει», διακήρυξε. «Οι πολίτες της Κροατίας και η κυβέρνηση απαιτούν μείωση των τιμών». «Δυσάρεστα έκπληκτοι και σοκαρισμένοι από τις απειλές» δήλωσαν οι έμποροι λιανικής.
«Δεν έγινε αύξηση τιμών, αλλά στρογγυλοποίηση σύμφωνα με τους κανόνες» που δημοσιοποίησαν η κυβέρνηση και η Κεντρική Τράπεζα, τόνισε ο επικεφαλής τους στην Ένωση Εργοδοτών Κροατίας, Μάρτιν Ιβάτσιτς.
«Όπως πρότεινε η κυβέρνηση στις κατευθυντήριες γραμμές της», διευκρίνισε, «εάν το τελευταίο ψηφίο στην τιμή είναι πέντε ή μεγαλύτερο, αυτή στρογγυλοποιείται προς τα πάνω. Εάν είναι τέσσερα ή λιγότερο, τότε στρογγυλοποιείται προς τα κάτω»…
Η αύξηση των τιμών οφείλεται στον πληθωρισμό, προσέθεσε, που τροφοδοτείται από την COVID-19 και τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Μόνο την Τρίτη πάντως αναφέρθηκε ότι καταγράφηκαν 1.738 παραβάσεις. Η μεταβατική περίοδος, κατά την οποία μπορεί να γίνονται πληρωμές με κούνα και να δίνονται ρέστα σε ευρώ, λήγει εν τω μεταξύ στις 15 Ιανουαρίου.
