Ισπανική γρίπη-1918: Μερικά μαθήματα από την τελευταία πανδημία

Η εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοϊού ανά την υφήλιο πυροδότησε τέτοια απαισιοδοξία στις χρηματαγορές και τέτοιες αντιδράσεις, που δεν είχαμε ξαναδεί από την εποχή της μεγάλης οικονομικής κρίσης του 2008.

Το σοκ για την παγκόσμια οικονομία είναι τεράστιο, oι προβλέψεις διεθνών οργανισμών δυσοίωνες, αλλά η πλήρης κατανόηση των συνεπειών από την διασπορά του κορωνοϊού παραμένει δύσκολη, αφού δεν έχει προηγούμενο στη σύγχρονη ιστορία. Η μοναδική συγκρίσιμη περίπτωση είναι εκείνη της πανδημίας της λεγόμενης ισπανικής γρίπης του 1918 [ονομάστηκε έτσι επειδή ο ισπανικός Τύπος πρωτοαναφέρθηκε σ’ αυτήν, ενώ σε άλλες χώρες επικρατούσε λογοκρισία στα ΜΜΕ λόγω του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου (!)] , από την οποία μπορούν να αντληθούν πολύτιμα διδάγματα για εκείνους που βρίσκονται στα κέντρα αποφάσεων.

20-50 εκατομμύρια οι νεκροί της ισπανικής γρίπης

Στην πανδημία εκείνη νόσησε το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού και σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις έχασαν τη μάχη 20 εκατομμύρια άνθρωποι, αν και δεν αποκλείεται ο αριθμός των θυμάτων της ισπανικής γρίπης να έφθασε τα 50 εκατομμύρια, όταν στα πεδία των μαχών του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου είχαν σκοτωθεί περί τα εννιά εκατομμύρια. Πιθανότατα ένα ποσοστό 2%-3% όσων μολύνθηκαν από τον ιό εκείνο, έχασαν τη μάχη, αλλά η υψηλή θνητότητα οφειλόταν κυρίως σε επιπλοκές της νόσου, όπως η πνευμονία, παρά στην ίδια τη γρίπη. Καταγράφηκαν αλλεπάλληλα κύματα κι οι περισσότεροι θάνατοι συνέβαιναν σε διάστημα μιας εβδομάδας από κάθε τέτοιο ξέσπασμα.

Η πανδημία της ισπανικής γρίπης εξαπλώθηκε τάχιστα στον πλανήτη λόγω ιδιαίτερων περιστάσεων:

· ο Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος είχε μόλις λήξει κι ολόκληροι στρατοί επέστρεφαν στα πάτρια κουβαλώντας τον ιό.

· Μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού ήταν ήδη εξασθενημένο και ευάλωτο στην επιδημία λόγω των κακουχιών από τον πόλεμο, ειδικά στη Γερμανία.

· Η απουσία διαφάνειας, η λογοκρισία στον Τύπο που είχε επιβληθεί εν καιρώ πολέμου και παρέμενε σε ισχύ καθώς και ο ελάχιστος συντονισμός των κρατών για την αντιμετώπιση της πανδημίας επιδείνωσαν την κατάσταση.

Τα περισσότερα θύματα ήταν κυρίως ηλικίας 15 έως 40 ετών, ενώ πέρα απ’ τους θανάτους η έκθεση στον ιό της γρίπης προκάλεσε μακροπρόθεσμα προβλήματα ψυχικά και σωματικά σε πολλούς επιζώντες, ειδικά στους πολύ νέους, πέραν από τις άμεσες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για την οικονομία.

Ιδιαίτερα ευάλωτοι στον ιό της ισπανικής γρίπης αποδείχθηκαν κυρίως οι πληθυσμοί των αστικών κέντρων λόγω της μόλυνσης του περιβάλλοντος. Ερευνητές διεπίστωσαν πρόσφατα ότι ο αριθμός των νεκρών ήταν πολύ μεγαλύτερος στις πόλεις με μεγάλη ρύπανση το 2018, πράγμα που καταδεικνύει μια σχέση ανάμεσα στην ατμοσφαιρική ρύπανση και τη μόλυνση από τη γρίπη.

Το σοκ που προκάλεσε η ισπανική γρίπη στην οικονομία

Οι άμεσες οικονομικές συνέπειες της πανδημίας της ισπανικής γρίπης οφείλονταν σε μεγάλο βαθμό και στον πανικό από την εξάπλωση της νόσου. Μεγάλες πόλεις στις ΗΠΑ, όπως η Νέα Υόρκη και η Φιλαδέλφεια, ουσιαστικά παρέλυσαν προσωρινά καθώς είχαν αρρωστήσει πολλοί κάτοικοι. Όπως συμβαίνει και τώρα σε αρκετές χώρες του πλανήτη, επιχειρήσεις κατέβασαν ρολά, ακυρώθηκαν αθλητικές συναντήσεις και δημόσιες συναθροίσεις για να σταματήσει η διασπορά του ιού της γρίπης.

Οι οικονομικές συνέπειες εκείνης της πανδημίας περιλάμβαναν σημαντικές ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό, αλλά και αυξανόμενη χρήση των κρατικών συστημάτων Πρόνοιας. Ιστορικοί της Οικονομίας, ωστόσο, δεν μπορούν να καταλήξουν σ’ έναν αριθμό αναφορικά με το απωλεσθέν ΑΕΠ, αφού δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τις επιπτώσεις από την πανδημία από εκείνες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες αποδείχθηκαν τρομακτικές. Όπως έδειξαν έρευνες, το μορφωτικό επίπεδο της γενιάς που γεννήθηκε μέσα στην πανδημία της ισπανικής γρίπης ήταν χαμηλό, πολλοί εξ’ αυτών αντιμετώπισαν μεγάλα προβλήματα υγείας, τα εισοδήματα τους ήταν χαμηλότερα, όπως και το κοινωνικο-οικονομικό τους στάτους σε σύγκριση με εκείνους που γεννήθηκαν λίγο πριν ή μετά την πανδημία.

Τρία πολύτιμα μαθήματα από το παρελθόν

Η εμπειρία από την πανδημία του 2018 προσφέρει, σύμφωνα με το μη κερδοσκοπικό μηντιακό δίκτυο The Conversation, τρία πολύτιμα για την τρέχουσα κρίση διδάγματα:

Πρώτον: οι προσπάθειες των Αρχών πρέπει να εστιαστούν στην αναχαίτιση της εξάπλωσης του κορωνοϊού, αφού η πανδημία της ισπανικής γρίπης προκάλεσε τόσο πολλά θύματα επειδή είχαν μολυνθεί πάρα πολλοί άνθρωποι από τον ιό. Εκτέθηκαν στη νόσο επειδή οι ηγεσίες των κρατών απέτυχαν να φρενάρουν τη διασπορά της και μάλιστα βοήθησαν με τις ενέργειές τους στην εξάπλωσή τους λόγω του βιαστικού επαναπατρισμού των στρατιωτών από τα πεδία των μαχών.

Η πολιτική των περιοριστικών μέτρων για την αναχαίτιση της επιδημίας αποδίδει καρπούς. Ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι αμερικανικές πόλεις που επέβαλαν τέτοια μέτρα κατά την έναρξη της επιδημίας είχαν σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά θανάτων από εκείνες που καθυστέρησαν να τα υιοθετήσουν.

Δεύτερον: Η καλή πληροφόρηση είναι το κλειδί για τον έλεγχο της επιδημίας. Το τελευταίο που χρειάζεται σε τέτοιες κρίσεις είναι ένα μπλακάουτ στα ΜΜΕ ή ακόμη χειρότερα μια εκστρατεία παραπληροφόρησης, όπως δείχνει το παράδειγμα του Ιράν στην τρέχουσα πανδημία.

Η αλήθεια βγαίνει πάντα κάποια στιγμή στο φως και δεν υπάρχουν ουσιαστικά οφέλη από την απόκρυψή της. Αντιθέτως οι κυβερνήσεις βγαίνουν χαμένες αν η λογοκρισία οδηγήσει σε κοινωνικές αναταραχές. Πολιτικοί επιστήμονες ήδη προσπαθούν να αποτιμήσουν τις μακροπρόθεσμες πολιτικές επιπτώσεις από τη χειραγώγηση ΜΜΕ αναφορικά με τις ειδήσεις για τον κορωνοϊό στην Κίνα.

Τρίτον: Οι κυβερνήσεις πρέπει να προετοιμαστούν εγκαίρως για το χειρότερο σενάριο και τις συνέπειες για τον πληθυσμό και την οικονομία από την πανδημία ώστε να τις μετριάσουν στο μέγιστο δυνατό. Η τρέχουσα πανδημία προκαλεί σοκ τόσο στην προσφορά όσο και στη ζήτηση κι όσο κολλητική είναι η Covid-19 τόσο και η οικονομική κρίση που πυροδοτεί.

Πηγή: iefimerida.gr