Γιατί η κρίση στην Ουκρανία μπορεί να φέρει εκτίναξη τιμών στα τρόφιμα

Η Ρωσία είναι ο κορυφαίος εξαγωγέας σιταριού παγκοσμίως, ενώ η Ουκρανία συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων στις εξαγωγές σιταριού και καλαμποκιού. Ήδη οι τιμές αγροτικών προϊόντων κινούνται υψηλότερα.

Οι φόβοι για μία εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία «ταλανίζουν» τις αγορές το τελευταίο διάστημα, με επικέντρωση κυρίως στις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στις τιμές της ενέργειας και μάλιστα σε μία περίοδο που ο πληθωρισμός σε παγκόσμιο επίπεδο βρίσκεται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.

Όμως, μία πολεμική σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών δεν θα επιδράσει αρνητικά μόνο στην ενέργεια αλλά και στην παγκόσμια αγορά τροφίμων, σε μία στιγμή που οι τιμές τους βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο 10 ετών.

Η Ρωσία είναι ο κορυφαίος εξαγωγέας σιταριού παγκοσμίως, ενώ η Ουκρανία συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων χωρών στις εξαγωγές σιταριού και καλαμποκιού, έχοντας, μάλιστα, λάβει στο παρελθόν και τον χαρακτηρισμό ως «σιτοβολώνας» της Ευρώπης. Ήδη, το ενδεχόμενο πολεμικής σύγκρουσης έχει οδηγήσει τις τιμές των αγροτικών εμπορευμάτων υψηλότερα, ενώ μία διακοπή των εξαγωγών θα μπορούσε να επιδεινώσει τον πληθωρισμό των τροφίμων, κυρίως σε μέρη του κόσμου που εξαρτώνται από αυτές για προμήθειες.

Υπενθυμίζεται ότι οι παγκόσμιες τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν έως και 28% το 2021, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών, και αναμένεται να συνεχίσουν να συνεχίσουν και φέτος την ανοδική τους πορεία λόγω των προβλημάτων που συνεχίζουν να καταγράφονται στην εφοδιαστική αλυσίδα.

«Η Ουκρανία είναι σημαντικός εξαγωγέας σιταριού και καλαμποκιού και οποιαδήποτε διακοπή των εξαγωγών της θα οδηγούσε σε άνοδο των παγκόσμιων τιμών», εκτίμησε η Ophelia Coutts, αναλύτρια στην εταιρεία συμβούλων παγκόσμιων κινδύνων Verisk Maplecroft. «Ένας συνδυασμός υψηλών τιμών των τροφίμων και της ενέργειας θα τονίσει μια κρίση κόστους ζωής και θα αυξήσει την πιθανότητα εμφύλιων αναταραχών σε πολλά μέρη, ιδιαίτερα στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή», προσέθεσε.

Πιθανά σενάρια και επιπτώσεις

Η κύρια ανησυχία μεταξύ των επενδυτών και των αναλυτών είναι ότι η Ρωσία θα μπορούσε να μπλοκάρει τα λιμάνια της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα για να ασκήσει πίεση στη χώρα κατά τη διάρκεια μιας στρατιωτικής εισβολής -ήδη η Ουκρανία καταγγέλλει ότι οι συνεχείς ασκήσεις πολεμικών σκαφών του ρωσικού ναυτικού έχουν προκαλέσει προβλήματα στη λειτουργία των λιμανιών της.

«Βλέπουμε τη Ρωσία να κάνει κινήσεις όσον αφορά το ναυτικό της και νομίζω ότι αυτό θα μπορούσε να είναι ανησυχητικό για τις ροές αγαθών», δήλωσε ο Michael Magdovitz, ανώτερος αναλυτής εμπορευμάτων στη Rabobank. Μία ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη για την αγορά σιτηρών θα ήταν εάν οι δυτικές χώρες αποφάσιζαν να επιβάλουν εμπάργκο στις εξαγωγές ρωσικού σιταριού. Η χώρα αντιπροσωπεύει περίπου το 20% του παγκόσμιου εμπορίου σιταριού, σύμφωνα με αναλυτές της ING ενώ οι κορυφαίοι αγοραστές περιλαμβάνουν την Τουρκία και την Αίγυπτο.

Ωστόσο, οι κυρώσεις σε άλλα πεδία της οικονομίας της Ρωσίας, όπως οι τράπεζές της, θα μπορούσαν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο εμπόριο εμπορευμάτων της χώρας. «Οι κυρώσεις κατά χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (και πιθανώς ακόμη και η αποκοπή της Ρωσίας από το σύστημα SWIFT) θα μπορούσαν να κάνουν το εμπόριο πιο δύσκολο», σημείωσε σε πρόσφατη έκθεσή τους οι αναλυτές της ING.

Σύμφωνα με έκθεση της JPMorgan επιβολή κυρώσεων ή διαταραχές στην ροή των εξαγωγών σιτηρών θα μπορούσαν να οδηγήσουν την τιμή του σιταριού έως και τα 11 δολάρια, δηλαδή στο υψηλότερο επίπεδο από το 2008, ενώ αυτή καλαμποκιού στο 8 δολάρια, δηλαδή μία ανάσα από το ιστορικό υψηλό.

Η σημασία της Ουκρανίας για την ΕΕ

Η Ουκρανία είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος προμηθευτής τροφίμων της ΕΕ και παρέχει στο μπλοκ περίπου το ένα τέταρτο των εισαγωγών δημητριακών και φυτικών ελαίων, συμπεριλαμβανομένου σχεδόν του μισού καλαμποκιού της.

Ως μεγάλος παραγωγός τροφίμων η ίδια, η ΕΕ θα πρέπει πιθανώς να είναι σε θέση να προσαρμοστεί στο άμεσο σοκ μιας ρήξης στο διμερές εμπόριο. Η δυνητικά μεγαλύτερη στρατηγική ανησυχία εξαρτάται από τον ακόμη πιο κομβικό ρόλο της Ουκρανίας ως προμηθευτή στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Οι αναλυτές εντοπίζουν την προσφορά τροφίμων ως έναν από τους πολλούς σημαντικούς υποκείμενους παράγοντες πίσω από τις κινητοποιήσεις της Αραβικής Άνοιξης που καταγράφηκαν πριν από μια δεκαετία και η ΕΕ φοβάται για έναν νέο γύρο αστάθειας στην ευρύτερη περιοχή. Η Αίγυπτος, για παράδειγμα, είναι σημαντικός αγοραστής ουκρανικών σιτηρών.

Σε πρώτο επίπεδο η ευρωπαϊκή επισιτιστική ασφάλεια δεν απειλείται. Η ΕΕ είναι καθαρός εξαγωγέας τροφίμων και η Ουκρανία, παρόλο που είναι σημαντικός εμπορικός εταίρος, αποτελεί μόλις το 4,9%των συνολικών εισαγωγών αγροδιατροφής της ΕΕ. Εξετάζοντας, όμως, επιμέρους προϊόντα, ο ρόλος της Ουκρανίας γίνεται πιο σημαντικός. Το 88% του ηλιέλαιου που καταναλώνεται στην ΕΕ προέρχεται από την Ουκρανία, ενώ για το μέλι το ποσοστό φθάνει στο 26%.

Πάντως υπάρχουν ορισμένοι αναλυτές που είναι καθησυχαστικοί, όπως ο Αντρέι Σίζοφ, διευθύνων σύμβουλος της SovEcon, μιας ρωσικής εταιρείας συμβούλων αγροδιατροφών που επικεντρώνεται στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, και σημειώνει ότι το 2014, όταν η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία, πολλοί άνθρωποι ανησυχούσαν για διαταραχές της εμπορικής ροής αλλά τελικά οι φόβοι τους δεν επιβεβαιώθηκαν.

Ο Σίζοφ εκτιμά ότι η διαφοροποιημένη αγορά της ΕΕ θα απορροφήσει εύκολα κάθε κλονισμό, σε αντίθεση με τις φτωχότερες περιοχές. «Το 2020, έγιναν πολλές συζητήσεις ότι λόγω του COVID, θα δούμε τεράστιες διακοπές στις ροές σιτηρών και τροφίμων σε όλο τον κόσμο. Τελικά, όμως, δεν συνέβη».

businessdaily.gr