Drones, αντι‑drones και υβριδικός πόλεμος: Η νέα πραγματικότητα της Ευρώπης και η απάντηση της Ελλάδας

Η χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones / UAVs) σε στρατιωτικές συγκρούσεις έχει καταστεί καταλυτική: από το Αρτσάκ (Nagorno‑Karabakh) έως τον πόλεμο στην Ουκρανία, βλέπουμε πώς φθηνά drones μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές ζημίες, να επηρεάσουν τα συμπεράσματα μάχης, ακόμη και να αλλάξουν στρατηγικές ισορροπίες.

Τα τελευταία χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται ότι δεν επρόκειτο απλώς για αποσπασματικές απειλές, αλλά για μέρος ευρύτερης υβριδικής εκστρατείας: παραβιάσεις εναερίου χώρου, κινδύνους από drones, επιθέσεις στη ροή πληροφορίας, υποδομών, κυβερνοεπιθέσεις και επιχειρήσεις επιρροής. Η Ursula von der Leyen μίλησε πριν λίγες ημέρες για μια «συντονισμένη, αυξανόμενη εκστρατεία υβριδικού πολέμου» εναντίον της ΕΕ.

• Η Ursula von der Leyen προτείνει η ΕΕ να δημιουργήσει ένα «αντι‑drone τείχος» (anti‑drone wall), με στόχο να προστατεύσει τα σύνορα, τις κρίσιμες υποδομές και τον εναέριο χώρο της Ευρώπης. Κύρια χαρακτηριστικά: γρήγορος εντοπισμός, γρήγορη ουδετεροποίηση, φτηνότερες λύσεις από τα παραδοσιακά όπλα. 

• Η ΕΕ επισημαίνει ότι τα περιστατικά παραβίασης εναερίου χώρου, πτήσεων μη αναγνωρισμένων drones πάνω από αεροδρόμια ή πάνω από στρατιωτικές και κρίσιμες εγκαταστάσεις, πολλαπλασιάζονται. 

• Ζητείται ένα “road map” (δρόμος/οδικός χάρτης) προς το 2030, με συγκεκριμένους στόχους, προϋπολογισμούς, κοινοτική συνεργασία και ενίσχυση των βιομηχανιών αντι‑drone και ηλεκτρονικού πολέμου εντός Ευρώπης. 

Το ελληνικό παράδειγμα: CENTAUR, Telemachus και τα άλλα

Η Ελλάδα έχει ήδη ξεκινήσει να αντιδρά ενεργά, επενδύοντας σε εγχώρια τεχνολογία και συστήματα αντι‑drone. Μερικά από τα σημαντικά στοιχεία:

• CENTAUR: αναπτύχθηκε από την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (HAI). Είναι σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου (EW), σχεδιασμένο να ανιχνεύει, να εντοπίζει και να ουδετεροποιεί UAVs με σήματα παρεμβολής (jamming). Μπορεί να χειριστεί UAVs τύπου NATO Class 2 & 3 (π.χ. Bayraktar TB2) και να ανιχνεύσει στόχους σε αποστάσεις έως ~150 χλμ.

• Telemachus: ένα φορητό σύστημα παρεμβολής (jammer) που έχει σχεδιαστεί για μικρά drones τύπου FPV ή τα πολύ μικρά που πετούν πολύ χαμηλά. Προγραμματίζεται να μπει σε παραγωγή το 2026. 

• IPERION και άλλα συστήματα πλησίον των CENTAUR / Telemachus, ως μέρος μιας πιο ολοκληρωμένης στρατηγικής αντι‑drone για προστασία πλοίων, χερσαίων εγκαταστάσεων, κρίσιμων υποδομών. 

Προκλήσεις & επισημάνσεις

• Κόστος / αποδοτικότητα: Είναι αντιοικονομικό να χρησιμοποιείς ακριβά όπλα (π.χ. πύραυλοι) για να καταστρέψεις φτηνά drones. Τα συστήματα αντι‑drone πρέπει να είναι αποδοτικά, γρήγορα, και οικονομικά βιώσιμα. Η Ελλάδα με το CENTAUR έκανε ακριβώς αυτό: ανίχνευση και παρεμπόδιση χωρίς χρησιμοποίηση πυραύλων.

• Πολυπλοκότητα των σημάτων / ηλεκτρονικός πόλεμος: Τα drones μπορεί να χρησιμοποιούν διάφορες μορφές επικοινωνίας, να είναι αυτοματοποιημένα, να λειτουργούν με αλλαγές συχνότητας, GPS, ή/και να είναι ανθεκτικά σε παρεμβολές — άρα απαιτούν ευέλικτα και εξελιγμένα συστήματα ανίχνευσης και αντιμετώπισης.

• Κλίμακα και ταχύτητα: Επίθεση κορεσμού («swarm») από πολλά drones ταυτόχρονα μπορεί να καταπονήσει την άμυνα. Ένα σύστημα πρέπει να μπορεί να διαχειριστεί πολλαπλούς στόχους ταυτόχρονα, να ανταποκρίνεται γρήγορα.

• Νομικά και ηθικά ζητήματα: Ποια είναι τα όρια χρήσης αντι‑drone παρεμβολών, πώς να αποφύγεις παρερμηνείες (π.χ. με drones πολιτικά, πολιτιστικά, ερευνητικά), και πώς να υπάρχει διαφάνεια.

Συμπέρασμα & προτάσεις για το μέλλον

• Η χρήση των drones ως εργαλείο στρατιωτικής ισχύος και υβριδικής απειλής έχει ήδη εισέλθει σε μια νέα φάση · δεν είναι θέμα αν, αλλά πώς θα προετοιμαστούμε.

• Η Ευρώπη πρέπει να ενισχύσει τη συνεργασία, την κοινή στρατηγική, τη χρηματοδότηση έρευνας‑ανάπτυξης, και την υιοθέτηση τεχνολογιών αντι‑drone.

• Η Ελλάδα, με τους δικούς της πόρους και την εγχώρια βιομηχανία, μπορεί να γίνει παράδειγμα. Τα συστήματα όπως ο CENTAUR και ο Telemachus είναι κρίσιμα βήματα· πρέπει να επεκταθούν, να βελτιωθούν, να διασφαλιστεί η συντήρησή τους, και να ενταχθούν σε ευρύτερο σαφή σχεδιασμό εθνικής / συμμαχικής άμυνας.