Αναλυτικά οι αλλαγές στο συνταξιοδοτικό του Δημοσίου

Διευκρινίσεις για τις σημαντικές αλλαγές που επέρχονται στη συνταξιοδοτική νομοθεσία που διέπει τους δημοσίους υπαλλήλους-λειτουργούς και τους εξομοιούμενους με αυτούς, σύμφωνα με τις διατάξεις που υιοθετήθηκαν με το τρίτο μνημόνιο, παρέχει εγκύκλιος του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Γ.Χουλιαράκη. 

Με την εγκύκλιο δίνονται αναλυτικά στοιχεία και παραδείγματα για τη σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας και τις κατηγορίες των δημοσίων υπαλλήλων που επιβαρύνονται, τον νέο τρόπο υπολογισμού της σύνταξης, τις προϋποθέσεις για την καταβολη της κατώτατης σύνταξης και για το ψαλίδισμα της σύνταξης σε περίπτωση πρόωρης συνταξιοδότησης. Επίσης ορίζεται σαφώς ποιοι εξαιρούνται από τις διατάξεις. 

Όπως ορίζεται, η σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας ξεκινά από τις 19 Αυγούστου 2015. Ο νέος τρόπος υπολογισμού της σύνταξης αφορά όσους θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα από 1/1/2015 και μετά, καθώς και σε όσους έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι την 31/12/2014 και έχουν αποχωρήσει ή θα αποχωρήσουν από την Υπηρεσία από 1/9/2015 και μετά.

Η παρούσα εγκύκλιος αφορά:

• Υπαλλήλους/λειτουργούς του Δημοσίου, των ΟΤΑ ή άλλων ΝΠΔΔ οι οποίοι υπάγονται στο συνταξιοδοτικό - ασφαλιστικό καθεστώς του Δημοσίου (καταβολή σύνταξης από το Δημόσιο).

• Υπαλλήλους άλλων ΝΠΔΔ, οι οποίοι διέπονται από το ίδιο με τους δημόσιους υπαλλήλους συνταξιοδοτικό καθεστώς και οι συντάξεις τους βαρύνουν τους οικείους φορείς.

• Στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώματος (κατά το μέρος που η εγκύκλιος αφορά τον νέο τρόπο υπολογισμού της σύνταξης και την καταβολή του κατωτάτου ορίου σύνταξης).

Ο νέος τρόπος υπολογισμού της σύνταξης

1. Όσοι δημόσιοι υπάλληλοι και στρατιωτικοί θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα από 1.1.2015 και μετά, υπόκεινται σε νέο τρόπο υπολογισμού της σύνταξης, ο οποίος καθιερώθηκε με νόμο του 2010 (με τις διατάξεις των άρθρων 3 και 4 του ν. 3865/2010. 

Ειδικότερα, τα πρόσωπα αυτά, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις, για τα έτη υπηρεσίας τους από 1/1/2011 και μετά, δικαιούνται:

α. Βασική σύνταξη, το ποσό της οποίας αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισής τους από 1/1/2011 έως την ημερομηνία συνταξιοδότησής τους.

β. Τμήμα σύνταξης, που αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισής τους μέχρι 31/12/2010, το οποίο υπολογίζεται σύμφωνα με τις οικείες προϊσχύουσες του ν. 3865/2010 συνταξιοδοτικές διατάξεις και τμήμα σύνταξης που αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισής τους από 1/1/2011 έως την ημερομηνία συνταξιοδότησής τους (αναλογικό ποσό σύνταξης).

2. Με διατάξεις νόμων του 2015 (διατάξεις των παρ. 1 και 2 του ν. 4336/2015, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 1 του ν. 4337/2015), επεκτάθηκε ο ανωτέρω τρόπος υπολογισμού της σύνταξης και σε όσους έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι την 31/12/2014 και αποχωρούν από την Υπηρεσία από 1/9/2015 και μετά.

Παράδειγμα: Έστω ότι υπάλληλος έχει προσληφθεί στο Δημόσιο 1/8/1982 και αποχωρεί από την Υπηρεσία στις 3/8/2016. Η υπηρεσία του υπαλλήλου αυτού ανέρχεται συνολικά σε 33 έτη.

Η σύνταξη του ανωτέρω υπαλλήλου με βάση τις προαναφερόμενες διατάξεις του ν.3865/2010 θα υπολογισθεί ως εξής:

α. για την υπηρεσία του από 1/8/1982 μέχρι και 31/12/2007 (25 έτη υπηρεσίας), με βάση τις διατάξεις του π.δ. 169/2007, όπως αυτές ίσχυαν πριν την ισχύ του ν.3029/2002,

β. για την υπηρεσία του από 1/1/2008 μέχρι και 31/12/2010 (3 έτη υπηρεσίας), με βάση τις διατάξεις του ν.3029/2002 και

γ. για την υπηρεσία του από 1/1/2011 μέχρι 3/8/2016 (έτη 5, μήνες 8), με βάση τις διατάξεις του ν. 3865/2010. 

Για την υπηρεσία του αυτή, δικαιούται:

- βασική σύνταξη, της οποίας το ποσό θα ανέρχεται σε 360x5/33 (συνολικός χρόνος ασφάλισης)= 54,5 ευρώ μηνιαίως και

- αναλογική σύνταξη για την υπηρεσία του από 1/1/2011 μέχρι 31/8/2016 (5 έτη υπηρεσίας).

Το άθροισμα των επιμέρους ποσών που προκύπτουν με βάση τον προαναφερόμενο υπολογισμό, αποτελεί το συνολικό ποσό της σύνταξης. 

Προϋποθέσεις καταβολής κατώτατου ορίου σύνταξης

Οι υπαγόμενοι στο συνταξιοδοτικό καθεστώς του Δημοσίου λαμβάνουν κατώτατο όριο σύνταξης το οποίο ανέρχεται σε 364,45 ευρώ μηνιαίως (βάσει των διατάξεων της παρ. 5 του άρθρου 55 του π.δ. 169/2007). 

Μετά την τροποποίηση των διατάξεων αυτών (με την παρ. 4 του άρθρου 1 του ν. 4337/2015), ορίζεται ότι όσοι έχουν αποχωρήσει ή αποχωρούν από την Υπηρεσία από 1/7/2015 και εφεξής, χωρίς να έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας τους, θα λαμβάνουν μέχρι τη συμπλήρωση του έτους αυτού το ποσό της σύνταξης που αναλογεί στα έτη ασφάλισής τους. 

Μετά τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας η σύνταξή τους θα αναπροσαρμοσθεί στο ποσό των 364,45 ευρώ.

Εξαιρέσεις:

Η συμπλήρωση του προαναφερόμενου 67ου έτους της ηλικίας για την καταβολή του ποσού του κατωτάτου ορίου σύνταξης των 364,45 ευρώ, δεν ισχύει για όσους:

- είναι ανάπηροι με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω και λαμβάνουν το επίδομα ανικανότητας των διατάξεων του άρθρου 54 του π.δ 169/2007,

- λαμβάνουν σύνταξη ως παθόντες στην Υπηρεσία και ένεκα ταύτης,

- λαμβάνουν σύνταξη ως παθόντες λόγω βίαιου συμβάντος ή τρομοκρατικής ενέργειας,

- λαμβάνουν κατά μεταβίβαση σύνταξη λόγω θανάτου του/της συζύγου τους ή του γονέα τους.

Καταβολή μειωμένης σύνταξης

Πλέον προβλέπεται νέος τρόπος υπολογισμού της μείωσης της σύνταξης στις περιπτώσεις που ο υπάλληλος αποχωρεί από την Υπηρεσία πριν τη συμπλήρωση του νέου ορίου ηλικίας.

Ειδικότερα ορίζεται, ότι το ποσό της μειωμένης σύνταξης το οποίο προκύπτει με βάση τις προϊσχύουσες του ν. 4336/2015 διατάξεις, μειώνεται περαιτέρω κατά 10%. 

Η πρόσθετη αυτή μείωση (10%) θα ισχύει μέχρι τη συμπλήρωση του κατά περίπτωση νέου ορίου ηλικίας.

Παράδειγμα: Υπάλληλος που με βάση τα νέα όρια ηλικίας μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση του 63ου έτους της ηλικίας και αποχωρεί από την Υπηρεσία με τη συμπλήρωση του 59ου έτους της ηλικίας.

Εάν έχει θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι την 31/12/2011 το ποσοστό μείωσης της σύνταξής του ανέρχεται σε 24% (4 έτη x 6% μείωση για κάθε έτος). Έστω ότι το ακαθάριστο ποσό της βασικής σύνταξης πριν τη μείωση ανέρχεται σε 1000 ευρώ. Το ποσό αυτό λόγω της ανωτέρω μείωσης θα διαμορφωθεί σε 760 ευρώ μηνιαίως, ποσό το οποίο θα λαμβάνει ο δικαιούχος καθ’ όλη τη διάρκεια του συνταξιοδοτικού του βίου.

Με βάση την τροποποίηση που επέρχεται με τις διατάξεις του νόμου του 2015 (με τις διατάξεις της περ. β της παρ. 5 του άρθρου 1 του ν. 4337/2015), το προαναφερόμενο ποσό των 760 ευρώ θα μειωθεί περαιτέρω κατά 10% και θα διαμορφωθεί σε 684 ευρώ, ποσό το οποίο θα λαμβάνει ο δικαιούχος μέχρι τη συμπλήρωση του 63ου έτους της ηλικίας του (νέο όριο ηλικίας συνταξιοδότησής του).

Αύξηση ορίων ηλικίας για την καταβολή σύνταξης

Τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των υπαλλήλων - λειτουργών του Δημοσίου, που έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι και την 31/12/2012 και δεν έχουν συμπληρώσει το κατά περίπτωση ισχύον όριο ηλικίας για την καταβολή της σύνταξης μέχρι και τις 18/8/2015 (προηγουμένη της ημερομηνίας έναρξης ισχύος του ν. 4336/2015), αυξάνονται σταδιακά από 19/8/2015 έως και την 1/1/2022 σύμφωνα με τους ακόλουθους Πίνακες 1 και 2.

Πώς θα διαβάσετε τους πίνακες

-Στη στήλη «Ηλικία» αποτυπώνεται το ισχύον κατά την 18/8/2015 όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, ενώ στη στήλη «Ηλικία συνταξιοδότησης» αποτυπώνεται το ισχύον κατά περίπτωση από 19/8/2015 μέχρι και την 1/1/2022 νέο όριο ηλικίας καταβολής της σύνταξης.

-Τα πρόσωπα που υπάγονται στους Πίνακες, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με τη συμπλήρωση του νέου ορίου ηλικίας, όπως αποτυπώνεται στους Πίνακες αυτούς, κατά περίπτωση και αντιστοιχεί στο ημερολογιακό έτος κατά το οποίο τα προαναφερόμενα πρόσωπα συμπληρώνουν το ισχύον, κατά περίπτωση, μέχρι και την 18/8/2015, όριο ηλικίας συνταξιοδότησής τους.

- Στις περιπτώσεις που το ισχύον κατά την 18/8/2015 όριο ηλικίας συνταξιοδότησης είναι δεκαδικός αριθμός, για την εφαρμογή των Πινάκων λαμβάνεται υπόψη ο αμέσως επόμενος ακέραιος αριθμός.

- Εάν το προβλεπόμενο από τους Πίνακες μεταβατικό όριο ηλικίας συμπληρώνεται μετά την 1/1/2022, η σύνταξη καταβάλλεται κατά το έτος που συμπληρώνεται το νέο αυτό όριο ηλικίας.

Εφαρμογή Πίνακα 1

Υπάλληλοι-λειτουργοί του Δημοσίου που έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι και την 31/12/2012 και δεν έχουν συμπληρώσει το κατά περίπτωση ισχύον όριο ηλικίας για την καταβολή της σύνταξης μέχρι και την 18/8/2015 (προηγουμένη της ημερομηνίας έναρξης ισχύος του ν. 4336/2015), υπάγονται στον Πίνακα 1 εφόσον με βάση τις ισχύουσες κατά την 18/8/2015 συνταξιοδοτικές διατάξεις: 

α. έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα το έτος 2010 και λαμβανομένων υπόψη και των διατάξεων του δεύτερου και τρίτου εδαφίου της παρ. 16 του άρθρου 56 του π.δ. 169/2007, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν:

αα. με τη συμπλήρωση 35 ετών ασφάλισης και ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας (εάν έχουν προσληφθεί στο Δημόσιο μέχρι την 31-12-1982) ή

ββ. με τη συμπλήρωση 35 ετών ασφάλισης και του 58ου έτους της ηλικίας ή με τη συμπλήρωση 37 ετών ασφάλισης και ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας (εάν έχουν προσληφθεί στο Δημόσιο από 1-1-1983 και μετά).

β. έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα το έτος 2011 και μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με τη συμπλήρωση 36 ετών ασφάλισης και του 58ου έτους της ηλικίας.

γ. έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα το έτος 2012 και μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με τη συμπλήρωση 37 ετών ασφάλισης και του 59ου έτους της ηλικίας.

2. Το νέο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των ανωτέρω προσώπων αντιστοιχεί στο έτος κατά το οποίο συμπληρώνουν αθροιστικά τα προαναφερόμενα, κατά περίπτωση, έτη ασφάλισης και το ισχύον την 18/8/2015, κατά περίπτωση, όριο ηλικίας καταβολής της σύνταξης. 

Επιπροσθέτως για την υπαγωγή στον Πίνακα 1, απαραίτητη προϋπόθεση είναι τα ανωτέρω πρόσωπα να έχουν συμπληρώσει ή να συμπληρώνουν τα κατά περίπτωση ως άνω αναφερόμενα έτη ασφάλισης μέχρι την 31 /12/2021.

Ειδικά όσα από τα ανωτέρω πρόσωπα:

α. δεν έχουν συμπληρώσει τα ως άνω, κατά περίπτωση, έτη ασφάλισης μέχρι και την 31/12/2021, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν, είτε με τη συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης και του 62ου έτους της ηλικίας τους είτε υπαγόμενα στον Πίνακα 2. 

Εξυπακούεται ότι στην περίπτωση υπαγωγής τους στον Πίνακα 2, ως ισχύοντα κατά την 18/8/2015 όρια ηλικίας καταβολής της σύνταξης λαμβάνονται υπόψη τα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και όχι αυτά τα οποία αποτελούν προϋπόθεση για την υπαγωγή στον Πίνακα 1 (55ο, 58ο και 59ο) σε συνάρτηση με τη συμπλήρωση των αντίστοιχων ετών ασφάλισης (35, 36 και 37).

β. έχουν συμπληρώσει τα ως άνω, κατά περίπτωση, έτη ασφάλισης μέχρι και την 31/12/2021, αλλά δεν έχουν συμπληρώσει μέχρι την ημερομηνία αυτή το ισχύον, κατά περίπτωση, μέχρι την 18/8/2015 όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, η σύνταξη μπορεί να καταβληθεί κατά το έτος που τα πρόσωπα αυτά συμπληρώνουν το νέο όριο ηλικίας, το οποίο αποτυπώνεται στον Πίνακα 1 και αντιστοιχεί στο ημερολογιακό έτος κατά το οποίο συμπληρώνουν τα κατά περίπτωση ισχύοντα ως άνω έτη υπηρεσίας.

γ. δεν έχουν συμπληρώσει μέχρι και την 18/8/2015 τα κατά περίπτωση ισχύοντα ως άνω έτη ασφάλισης (35 ή 37) για καταβολή της σύνταξης ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας, από 19/8/2015 και μετά, υπάγονται στον Πίνακα 1, ως έτος δε βάσης για την εισαγωγή τους στις παραμέτρους του Πίνακα ορίζεται το 58ο ή το 55ο έτος της ηλικίας τους, αντίστοιχα, όπως αυτό διαμορφώνεται στην οικεία στήλη του προαναφερόμενου Πίνακα. 

Από τα ανωτέρω σαφώς προκύπτει ότι όσοι συμπληρώνουν από 19/8/2015 και μετά τα κατά περίπτωση έτη ασφάλισης (35 ή 37) για καταβολή της σύνταξης ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας, υπάγονται στον Πίνακα 1, όπως δε ρητά αναφέρεται στο Μέρος της Εγκυκλίου αυτής «ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ ΗΛΙΚΙΑΣ», όσοι έχουν συμπληρώσει τα προαναφερόμενα έτη ασφάλισης (35 ή 37), κατά περίπτωση μέχρι και την 18/8/2015, δεν υπάγονται στις διατάξεις της παρ. 6 του ν. 4336/2015 σχετικά με τη σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας και επομένως εξακολουθούν να συνταξιοδοτούνται ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας, οποτεδήποτε και αν αποχωρήσουν από την Υπηρεσία.

Εφαρμογή Πίνακα 2

Υπάλληλοι-λειτουργοί του Δημοσίου που έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι και την 31 /12/2012 και δεν έχουν συμπληρώσει το κατά περίπτωση ισχύον όριο ηλικίας για την καταβολή της σύνταξης μέχρι και την 18/8/2015 (προηγουμένη της ημερομηνίας έναρξης ισχύος του ν. 4336/2015), υπάγονται στον Πίνακα 2 εφόσον δεν πληρούν τις προϋποθέσεις υπαγωγής στον Πίνακα 1. 

Τα ηλικιακά όρια του Πίνακα 2 ισχύουν και επί των εκπαιδευτικών λειτουργών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης οι οποίοι μπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν με την συμπλήρωση 30έτούς υπηρεσίας και του 55ου έτους της ηλικίας τους ή με την συμπλήρωση 30ετούς υπηρεσίας και του 60ού έτους της ηλικίας τους, ανάλογα με το έτος θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος.

Επισημαίνεται ότι για όσους θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα από 1/1/2013 και μετά, ήδη ισχύουν τα γενικά ηλικιακά όρια όπως αυτά διαμορφώθηκαν με τους νόμους 3865/2010 και 4093/2012, ήτοι το 67ο για πλήρη σύνταξη και το 62ο για μειωμένη ή εναλλακτικά δυνατότητα συνταξιοδότησης με 40 χρόνια ασφάλισης και συμπληρωμένο το 62ο έτος της ηλικίας.

Παραδείγματα:

1. Γυναίκα υπάλληλος που έχει θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα (συμπλήρωση 25 ετών υπηρεσίας) το έτος 2010, χωρίς ανήλικο παιδί, μπορούσε μέχρι την 18/8/2015 να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας ή με τη συμπλήρωση 35 ετών υπηρεσίας και του 58ου έτους της ηλικίας.

Εάν κατά την ανωτέρω ημερομηνία, δεν είχε συμπληρώσει το 60ο έτος, το οποίο λ.χ. συμπληρώνει το έτος 2019, τότε με βάση τον Πίνακα 2, μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση του 6