Αφού περάσαμε και τον κάβο του Πάσχα, όπως ήταν αναμενόμενο ξεκίνησε η συζήτηση για την επιστροφή στην... κανονική ζωή, για την μετάβαση σε μια νέα πραγματικότητα για την χώρα μας.
Διότι μια νέα πραγματικότητα θα είναι αυτό που θα ζήσουμε από τα τέλη Ιουνίου, αρχές Ιουλίου. Και το τοποθετώ χρονικά για μετά από δύο μήνες, διότι το δίμηνο Μάιος-Ιούνιος θα λειτουργήσει ως η φάση προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα.
Η χαλάρωση των μέτρων δεν σημαίνει πλήρη άρση. Δεν σημαίνει ότι από το πρώτο δεκαήμερο όλα θα είναι και πάλι όπως τα ξέραμε. Δεν θα ανοίξουν αμέσως αλλά σταδιακά τα σχολεία, τα καταστήματα θα ανοίγουν σε... δόσεις, οι επιχειρήσεις αναλόγως κάποιων κριτηρίων. Με δεδομένο ότι η τουριστική βιομηχανία θα υπολειτουργήσει αυτό το καλοκαίρι, την πλήρη λειτουργία της ελληνικής οικονομίας θα την δούμε, κατά πάσα πιθανότητα, μετά το καλοκαίρι.
Ο φόβος δεν θα εξαφανιστεί. Η ανησυχία δεν θα πάψει να υπάρχει. Μέτρα θα εξακολουθήσουμε να λαμβάνουμε, ακόμη κι όταν θα έρθει η ώρα να πάμε στις παραλίες.
Αυτό, άλλωστε, μάς λένε οι ειδικοί. Δεν το κατεβάσαμε από το μυαλό μας. Αρα, η... κανονική κανονικότητα αργεί ακόμη.
Κι όταν λέμε... κανονική κανονικότητα, εννοούμε την επιστροφή σε συνθήκες προ κορωνοϊού. Πότε θα επιστρέψει η Ελλάδα στο επίπεδο που βρισκόταν πριν την απόφαση για το lockdown; Θα μπορέσει να επιστρέψει σύντομα, μέσα στο 2021, ή η ζημιά που θα προκαλέσει η υγειονομική κρίση θα είναι τόσο μεγάλη ώστε να ξαναβάλει σε περιπέτειες την ελληνική οικονομία, ίσως και χειρότερες από αυτές που βιώσαμε τα χρόνια της οικονομίας.
Οπως ήδη έχει επισημανθεί, η ελληνική κυβέρνηση έδρασε κατά τρόπο ιδανικό προκειμένου να λάβει τα κατάλληλα μέτρα, στον σωστό χρόνο και να περιορίσει την εξάπλωση του ιού, δίνοντας στο σύστημα υγείας τις δυνατότητες και τα περιθώρια που χρειαζόταν ώστε να αντέξει και να μην κινδυνέψει με κατάρρευση.
Ομως, την επόμενη μέρα η αγωνία δεν αφορά στην υγειονομική κρίση. Ξέρουμε μεν ότι παραμένει και πρέπει να έχουμε το νου μας, αλλά ξέρουμε, επίσης, ότι εξαρτάται από εμάς να μείνουμε προστατευμένοι.
Στο σκέλος των οικονομικών επιπτώσεων δεν είναι το ίδιο. Η ζημιά που έγινε -και συνεχίζει να γίνεται- στην οικονομία, είναι τεράστια. Ο κίνδυνος λουκέτων υπαρκτός, το ίδιο και ο τρόμος για την εκτίναξη της ανεργίας, σε μια χώρα σαν τη δική μας όπου, ούτως ή άλλως η ανεργία ήταν πάνω από το 15%
Το στοίχημα, πλέον, αφορά την οικονομία. Η οποία είναι βέβαιο ότι δεν θα πάρει μπρος χωρίς στήριξη. Είναι βέβαιο, επίσης, ότι οι θέσεις εργασίας δεν θα προστατευτούν αν δεν φροντίσει γι' αυτό η κυβέρνηση. Οσο για νέες θέσεις εργασίας, δεν νομίζω ότι μπορεί να υπάρξει συζήτηση.
Η επιβίωση της χώρας, συνεπώς, εξαρτάται από τις αποφάσεις της κυβέρνησης. Κι αν όλοι είχαμε την αγωνία μας και ευχόμασταν να τα πάει καλά με την διαχείριση της υγειονομικής κρίσης, τώρα που ξέρουμε ότι τα πήγε καταπληκτικά, ελπίζουμε και ευχόμαστε να γίνει το ίδιο και την επόμενη μέρα.
Επαναλαμβάνω, όμως, ότι τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα. Το καταλαβαίνουμε κι απ' όσα έγιναν μέχρι αυτή την στιγμή. Υπάρχουν ακόμη εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες που δεν έχουν πάρει ούτε ένα ευρώ από την στήριξη. Υπάρχουν χιλιάδες Ελληνες που εξαιρούνται από μέτρα στήριξης χωρίς κανείς να μπορεί να αντιληφθεί το σκεπτικό. Ενα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εξαίρεση των ατομικών επιχειρήσεων χωρίς εργαζομένους από την επιστρεπτέα προκαταβολή.
Πώς θα λειτουργήσουν όλοι αυτοί μετά την πλήρη άρση του lockdown; Πού θα βρούνε τα χρήματα για να επανεκκινήσουν τις δουλειές τους; Πώς θα ανταποκριθούν στις αρχές Σεπτεμβρίου όταν μπροστά τους θα βρούνε ένα... βουνό από υποχρεώσεις, όλες αυτές που μεταφέρονται αλλά δεν χαρίζονται;
Αν η Πολιτεία δεν βρει τρόπο να βάλει πλάτη, να επιδοτήσει την εργασία, να απαλλάξει τους επιχειρηματίες για κάποιο χρονικό διάστημα -όχι 2-3 μηνών, αλλά μεγαλύτερο- από τις ασφαλιστικές εισφορές, να διασφαλίσει πλήρως την εργασία μισθωτών, ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων, το πιθανότερο σενάριο είναι να δούμε στρατιές ανέργων.
Συνεπώς, η κανονικότητα που θα βλέπουμε σιγά-σιγά να επανέρχεται το επόμενο δίμηνο, είναι αυτή που αφορά στην δυνατότητά μας να ζούμε χωρίς αυστηρούς περιορισμούς.
Η επιστροφή στην κανονικότητα της προοπτικής και της ελπίδας ότι η κατάσταση στρώνει, ότι αφήνουμε πίσω μας τα μνημόνια και ξαναμπαίνουμε στον δρόμο της ανάπτυξης, αυτό που ζούσαμε, δηλαδή, στην Ελλάδα όταν μας βρήκε ο κορωνοϊός, δεν ξέρω αν και πότε θα το ξανανιώσουμε...