Ο ΠΑΟΚ την Πέμπτη (10/3) έχει ραντεβού με την ιστορία του. Χρειάστηκε να περάσουν 48 χρόνια για να βρεθεί ξανά ο Δικέφαλος να αγωνίζεται το Μάρτιο σε ευρωπαϊκή διοργάνωση. Το 1974 η μεγάλη ομάδα του Λες Σάνον έφτασε μέχρι τα προημιτελικά του Κυπέλλου Κυπελλούχων και κοίταξε στα μάτια τη Μίλαν του Ρίβερα.
Οι ασπρόμαυροι με αρχηγό τον Γιώργο Κούδα μπήκαν στην κατάμεστη Τούμπα στις 20 Μαρτίου 1974, με 43.882 φίλους της ομάδας να δημιουργούν μια τρομερή ατμόσφαιρα. Ο ΠΑΟΚ μπορεί να μην κατάφερε να ανατρέψει το εις βάρος σκορ του πρώτου αγώνα, αλλά στάθηκε επάξια απέναντι στους Μιλανέζους.
Ο "Μεγαλέξανδρος" του ελληνικού ποδοσφαίρου μίλησε αποκλειστικά στο Metrosport.gr και στον Κωστή Παναγιώτου για την ευρωπαϊκή πορεία του Δικεφάλου, αλλά και την αρχή της μεγάλης ομάδας που διέπρεψε εντός και εκτός συνόρων.
*Γιόχαν Κρόιφ και Γιώργος Κούδας από το φιλικό ΠΑΟΚ-Άγιαξ
«Ο Σάνον μας είχε μεταδώσει το πνεύμα του νικητή, μου είχε πει πως είμαι καλύτερος από τον Κρόιφ»
Οι περισσότεροι θυμούνται την ομάδα του Σάνον με τις επιτυχίες και τους τίτλους, αλλά το χτίσιμο του ΠΑΟΚ είχε ξεκινήσει πριν την έλευση του Βρετανού τεχνικού. Ο Ιβάν Χόρβατ ήταν εκείνος που έβαλε τα πρώτα θεμέλια.
«Εγώ έχω ως αρχή το 1968, από τότε και μετά είχαν έρθει νέοι παίκτες στην ομάδα, ο Σαράφης, ο Τερζανίδης, ο Παπαδόπουλος πιο πριν, από εκεί ξεκίνησε να χτίζεται η μεγάλη ομάδα του ΠΑΟΚ.
Οι ομάδες δεν χτίζονται σε μήνες αλλά σε χρόνια. Από το 68΄ μέχρι το 70΄ αυτή η ομάδα χτιζόταν. Πριν το Σάνον είχε έρθει ο Ιβάν Χόρβατ, οποίος ήταν ένας άνθρωπος που ήξερε από ποδόσφαιρο και ήξερε πώς να χτίζει ομάδες. Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν έκατσε για πολύ, ήρθε έχτισε μια ομάδα με νέα ταλέντα και έφυγε. Για να καταλάβετε την παρεμβατικότητά του στο χτίσιμο του ΠΑΟΚ είχε κάνει τον Παύλο Παπαδόπουλο από επιθετικό, κεντρικό αμυντικό, τον Τερζανίδη από εξτρέμ τον έκανε χαφ, εμένα με έκανε καθαρό δεκάρι και το Σαράφη αριστερό χαφ. Χτίστηκε μια ομάδα και γευτήκαμε όλους τους καρπούς από το 70 μέχρι το 80».
*Ο ΠΑΟΚ τη σεζόν 1973/74
Η άφιξη του Λες Σάνον στη Θεσσαλονίκη έδωσε αέρα νικητή στον ΠΑΟΚ. Η ομάδα εκείνη έβαζε τον πήχη ψηλά και για αυτό κατάφερε να πετύχει τόσο πολλά την εποχή εκείνη. Ο Γιώργος Κούδας θυμάται τα λόγια προπονητή του πριν από το φιλικό αγώνα με τον Άγιαξ του Κρόιφ.
«Πρέπει να βάζεις τον πήχη ψηλά, έστω και αν καμία φορά περνάς από κάτω. Τότε ήμασταν αρκετά χρόνια πίσω από το ποδόσφαιρο που παιζόταν στην Ευρώπη, αλλά με την πίστη φέρναμε εκείνα τα αποτελέσματα. Αν μπαίνεις πριν από τον αγώνα σαν ηττημένος, θα φύγεις ηττημένος. Ο Σάνον είχε μια νέα νοοτροπία, αυτή την φλεγματική αγγλική, μας μετέφερε κάποια άλλα πράγματα. Το 1972 πριν από το παιχνίδι με τον Άγιαξ μας έλεγε πιστέψτε ότι είμαστε καλύτεροι από αυτούς. Έτσι, αυτή η ομάδα χτιζόταν μέρα με τη μέρα, παιχνίδι με το παιχνίδι.
Ο Σάνον μας είχε μεταδώσει το πνεύμα του νικητή. Θυμάμαι πριν από το παιχνίδι με τον Άγιαξ μου λέει είσαι καλύτερος από τον Κρόιφ. Όταν πήγα στο ντους, πριν βγούμε στο γήπεδο, λέω στον εαυτό μου πρέπει να παίξεις όπως ο Κρόιφ.
Κάπου πρέπει να υπάρχει ένα κίνητρο, μια φιλοδοξία, δηλαδή να βλέπεις κάτι καλύτερο να το σέβεσαι και να προσπαθείς, όχι να το μιμηθείς, αλλά να παίξεις αυτό το ποδόσφαιρο που έπαιζαν στην Ευρώπη. Το αποδείξαμε αυτό και στον αγώνα με τον Άγιαξ και στα μετέπειτα παιχνίδια με τη Λέγκια, τη Λιόν και τη Μίλαν».
«Εκείνα τα χρόνια ήμασταν οικογένεια και μέσα στα αποδυτήρια και έξω από αυτά»
*Εφημερίδα της εποχής μετά τις προκρίσεις επί των Λέγκια και Λιόν
Το ταξίδι του 1974 ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο στη Βαρσοβία, με τη ισοπαλία (1-1) στο γήπεδο της Λέγκια και ακολούθησε η μεγάλη πρόκριση επί της Λιόν. Το σημαντικότερο συστατικό αυτή της επιτυχίας του Δικεφάλου δεν ήταν μόνο οι σπουδαίοι ποδοσφαιριστές που φορούσαν την ασπρόμαυρη φανέλα, αλλά το οικογενειακό κλίμα που υπήρχε εντός και εκτός αποδυτηρίων.
«Στη Βαρσοβία είχαμε κάνει μια πολύ καλή εμφάνιση και όταν ήρθαν εδώ τους νικήσαμε με 1-0 και περάσαμε. Στον επόμενο γύρο παίξαμε με Λιόν.
Στο παιχνίδι ση Γαλλία δεν έπαιξα, για να δείτε τη φιλοσοφία εκείνη της ομάδας, τότε έπαιξε ο Λάζος. Εκείνα τα χρόνια ήμασταν οικογένεια και μέσα στα αποδυτήρια και έξω από αυτά και αυτό έβγαινε στο γήπεδο, ακόμα είμαστε οικογένεια. Εκτός από αυτούς που έχουν φύγει, με όλους έχουμε μια καλημέρα, καλησπέρα. Αυτό αποδεικτικέ και τώρα με ορισμένους βετεράνους που είχαν προβλήματα. Η οικογένεια δεν διαλύεται, συνεχίζει. Και τώρα είμαι κοντά στην οικογένεια, ο ΠΑΟΚ είναι δεύτερη οικογένειά μου άλλωστε.
Βλέπω κάτι αντίστοιχο με τον Λουτσέσκου όπως με τον Σάνον, αλλά επειδή δεν είμαι μέσα στα αποδυτήρια δεν μπορώ να πάρω ξεκάθαρη θέση. Ο Σάνον δεν μας έλεγε λόγια του αέρα, μας έλεγε πάντα να σέβεστε την άλλη ομάδα, αλλά πρέπει να τη κερδίσετε.
Όλοι είχαμε την ίδια φιλοσοφία και λογική, ακόμα και τα παιδιά που δεν έπαιζαν. Ο ένας το μετέφερε στον άλλον όλο αυτό, ενδιαφερόμασταν ο ένας για τον άλλον, το τονίζω αυτό, δεν νοιαζόμασταν μόνο για την πάρτη μας.
Εγώ ήμουν ο ελεύθερος παίκτης, οι υπόλοιποι έπρεπε να κάνουν τη διπλάσια δουλειά για αυτή που δεν έκανα εγώ εκείνα τα χρόνια. Τα υπόλοιπα παιδιά προσπαθούσαν να καλύψουν το δικό μου μειονέκτημα τότε».
«Ο Ριβέρα μου είχε πει ότι εσύ δεν πρέπει να παίζεις σε ελληνική ομάδα»
*Τζάνι Ριβέρα
Οι προκρίσεις με Λέγκια και Λιόν απέδειξαν την ποιότητα που διέθετε το ρόστερ εκείνης της ομάδας. Στα προημιτελικά ο ΠΑΟΚ συναντήθηκε με τη Μίλαν του Ριβέρα και των άλλων αστέρων της εποχής. Μπορεί να πέρασαν 48 χρόνια από τις αναμετρήσεις με τους ροσονέρι, αλλά στη μνήμη του Μεγαλέξανδρου έχει μείνει ο διαιτητής του αγώνα στο Σαν Σίρο.
«Εκείνο που μου έχει μείνει από τα παιχνίδια με τη Μίλαν ήταν ο διαιτητής, τον οποίο συνάντησα αργότερα, όταν είχαμε πάει με την Εθνική στη Μάλτα. Είχε έρθει τότε και μου λέει με θυμάσαι και του λέω πως γίνεται να σε ξεχάσω, τι μας έκανες στο Μιλάνο. Του είχα μιλήσει με άσχημα λόγια.
Στην Ιταλία μας έπαιξαν πάρα πολύ σκληρά, είχαμε φάει πολλές κλωτσιές, μας είχε ακύρωσε και γκολ. Όλες οι φάσεις ήταν υπέρ της Μίλαν. Παντού υπάρχει αυτό, όχι μόνο στην Ελλάδα και στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, όπως και με τη Μπάγερν το 1983. Τότε είχαν αποκλειστεί όλα τα μεγάλα ονόματα της Ευρώπης και κινδύνευε να αποκλειστεί και η Μπάγερν, οπότε προτίμησαν τη Μπάγερν από τον ΠΑΟΚ. Το ίδιο έγινε και με το παιχνίδι με τη Μίλαν.
Στη ρεβάνς στη Θεσσαλονίκη προσπαθήσαμε να τους νικήσουμε, τους βάλαμε δύο γκολ. Δεν μπορέσαμε να κερδίσουμε, αλλά η ουσία είναι ότι παίξαμε αυτό που μπορούσαμε να παίξουμε».
*Το γκολ του Σταύρου Σαράφη απέναντι στη Μίλαν
Τα χρόνια εκείνα διαφέρουν με τα σημερινά. Οι ποδοσφαιριστές, μετά τη λήξη μιας αναμέτρησης, είχαν την ευκαιρία να συνομιλούν σε κάποιου είδους δεξίωσης. Εκεί δημιουργήθηκαν φιλίες και ακούστηκαν ιστορίες που ποτέ μπορεί να μην φτάσουν στα αυτιά μας.
«Τότε έκανα φίλο ένα από τους μεγαλύτερους ποδοσφαιριστές της Μίλαν, τον Τζάνι Ριβέρα. Μάλιστα, δέχτηκε να δώσει συνέντευξη στον Κώστα Μπλιατκά για το βιβλίο μου, Της ζωής μου το παιχνίδι. Θυμάμαι μου είχε πει εσύ δεν πρέπει να παίζεις σε ελληνική ομάδα, πρέπει να παίζεις στην Ευρώπη. Τότε είχαμε την ευκαιρία μετά τα παιχνίδια είτε ήταν φιλικά, είτε όχι, να συναντιόμαστε σε μια δεξίωση που γινόταν μετά τους αγώνες. Έχω μιλήσει με πολλούς, με Κρόιφ, Μπεκενμπάουερ, Ριβέρα και άλλους.
Την πιο στενή σχέση την κράτησα με τον Γιόχαν Κρόιφ. Θυμάμαι στο Ηλέκτρα Παλάς που βγάζαμε φωτογραφίες και είχαμε στο ένα χέρι το ουίσκι και στο άλλο κρύβαμε το τσιγάρο. Μιλούσαμε για το ποδόσφαιρο, αλλά και για όλα τα θέματα εκτός ποδοσφαίρου. Μας σύνδεε πως και οι δύο είχαμε βγει από τις ακαδημίες, εγώ από του ΠΑΟΚ, εκείνος από του Άγιαξ. Επίσης, η μητέρα του ήταν καθαρίστρια στα αποδυτήρια του Άγιαξ, ήταν από μικρό παιδί μέσα στα αποδυτήρια της ομάδας και εγώ αντίστοιχα από 12 ετών ήμουν στον ΠΑΟΚ.
Και το 1975 όταν παίξαμε με τη Μπαρτσελόνα πάλι είχαμε μιλήσει. Μου είχε πει να πάω να παίξω στη Μπαρτσελόνα και του είχα απαντήσει ότι εμένα ποτέ δεν με κυρίεψαν τα χρήματα, εγώ θέλω να παίζω ποδόσφαιρο. Αν έρθω στη Μπαρτσελόνα και παίζεις εσύ, εγώ θα μείνω στον πάγκο, θα παίξω μόνο αν τιμωρηθείς ή τραυματιστείς και θυμάμαι που χαμογέλασε.
Μετά μου είπε ότι πεθερός του ήταν μάνατζερ και ότι ήθελαν έναν παίκτη σαν και εμένα στη Εσπανιόλ. Όταν ήταν να κάνω τη μεταγραφή βγήκε ο Γενικός Γραμματέας Αθλητισμού και είπε ότι τα χρήματα μιας μεταγραφής στο εξωτερικό τα παίρνει το σωματείο, δηλαδή και θα ξενιτευόμουν σε ένα άγνωστο περιβάλλον και δεν θα έπαιρνα χρήματα».
«Στην Ευρώπη δεν υπάρχουν μικρές ομάδες, πρέπει να δουλέψουν για να πετύχουν»
Το μεγαλύτερο παράπονο του Γιώργου Κούδα όμως δεν είναι η διαιτησία στο Μιλάνο, είναι πως δεν μπορεί σήμερα να δει εκείνους τους αγώνες επειδή τα εντός έδρας παιχνίδια με τη Λέγκια, τη Λιόν και τη Μίλαν δεν είχαν τηλεοπτική κάλυψη.
«Όταν αναφερόμαστε σε αυτά τα παιχνίδια σκέφτομαι πως μας αδίκησε η τεχνολογία και ορισμένοι παράγοντες. Το παιχνίδι με τη Λιόν στη Θεσσαλονίκη (4-0) ήταν ένα φανταστικό παιχνίδι, δεν ήταν μόνο η νίκη γιατί και να κερδίσεις καμία φορά είναι και θέμα τύχης. Δεν άφησαν οι παράγοντες του ΠΑΟΚ να μεταδοθεί ο αγώνας από την τηλεόραση για κάποιους οικονομικούς λόγους και αυτοί πάσχιζαν για το σύλλογο, ώστε να πάρουν κάποια χρήματα. Σήμερα θα είχαμε να βλέπουμε τα παιχνίδια εκείνα με τη Λέγκια, τη Λιόν και τη Μίλαν. Θα βλέπαμε κάτι διαφορετικό από τις άλλες ομάδες ώστε να δούμε και εκείνοι πως έπαιζαν».
Τα χρόνια έχουν περάσει ανεπίστρεπτη και η ευρωπαϊκή πορεία του Δικεφάλου ανήκει στη χρυσή ιστορία της ομάδας. Το βράδυ της Πέμπτης το σύνολο του Ραζβάν Λουτσέσκου έχει την ευκαιρία να γράψει τη δική του ιστορία στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις.
«Ο Λουτσέσκου ήρθε σε μια νέα ομάδα, όσο και να γνώριζε την ομάδα από την προηγούμενη θητεία του, έχει κάποιους παλιούς ποδοσφαιριστές που τους γνωρίζει, όπως εμένα στα 37-38 μου, πρέπει να βάζεις μόνος σου την ημερομηνία λήξης σου. Είπε κάποια μεγάλα λόγια στην αρχή. Στη διάρκεια βελτιώθηκε, όμως, και άρχισε να παίζει αρκετά καλό ποδόσφαιρο για εμένα.
Έχει φτάσει σε ένα σημείο που μπορεί να διαχειριστεί τις τρεις διοργανώσεις, Εγώ μιλάω ως ποδοσφαιριστής, δεν ξέρω αν υπάρχουν οι προϋποθέσεις πους σας έλεγα ότι υπήρχαν στη δική μου εποχή, γιατί πλέον έχει γίνει επαγγελματικό το ποδόσφαιρο. Χρειάζεται μια ιδιαίτερη διαχείριση λόγω και της επιβάρυνσης από τα πολλά συνεχόμενα παιχνίδια, είναι διαφορετικά από τα δικά μας τα χρόνια. Δεν υπάρχει μικρή ομάδα στην Ευρώπη. Ο πήχης πάντα ανεβαίνει και πρέπει να δουλέψουν για να πετύχουν τον επόμενο βήμα, ώστε να περάσουν στα προημιτελικά».