Βουτιά στο παρελθόν του ποδοσφαίρου. Στο μικροσκόπιο της metrosport.gr βρίσκεται το Κύπελλο Αγγλίας ή FA Cup, όπως είναι ευρύτερα διαδεδομένο στον πλανήτη. Πρόκειται για την αρχαιότερη ποδοσφαιρική διοργάνωση στον κόσμο.
Ολοι το γνωρίζουν. Ετος ίδρυσης; Το μακρινό 1871. Εν ολίγοις, το FA Cup (Football Association) μετρά 149 χρόνια ζωής και θεωρείται αναμφίβολα, όπως έχει πλέον καθιερωθεί να λέγεται, ως ο θεσμός των εκπλήξεων.
Με αφορμή την απόφαση του Netflix να δημιουργήσει μία πρωτότυπη σειρά βασισμένη γύρω από το αγγλικό Κύπελλο, γυρίσαμε χρόνια πίσω για να δούμε το άθλημα στις ρίζες του... Πώς να χωρέσεις 149 χρόνια σε δύο σελίδες; Προσπαθήσαμε να τα συνδυάσουμε και να τα... μαζέψουμε.
Ο πρώτος θεσμός
Η απόφαση για τη δημιουργία του Κυπέλλου Αγγλίας πάρθηκε στις 20 Ιουλίου 1871 στα γραφεία του λονδρέζικου περιοδικού, «The Sportsman», έπειτα από πρόταση του επίτιμου γραμματέα της Αγγλικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας, Τσαρλς Αλκοκ.
Η πρώτη διοργάνωση άρχισε λίγους μήνες αργότερα, με τη συμμετοχή 15 ομάδων. Τα πρώτα ματς έγιναν στις 11 Νοεμβρίου 1871 και ο τελικός έγινε στις 16 Μαρτίου του 1872 στο Κένινγκτον Οβάλ του Λονδίνου.
Στο γήπεδο βρέθηκαν 2.000 θεατές, οι οποίοι πλήρωσαν από ένα σελίνι για να παρακολουθήσουν τον μεγάλο αγώνα, με αντιπάλους τους Wanderers και τους Royal Engineers.
Οι Wanderers αποτελούνταν από πρώην φοιτητές και μαθητές δημόσιων σχολείων της Αγγλίας, με αρχηγό τον εμπνευστή της διοργάνωσης Τσαρλς Αλκοκ, ενώ οι Royal Engineers από αξιωματικούς του Μηχανικού του Αγγλικού Στρατού.
Ο αγωνιστικός χώρος του γηπέδου δεν είχε τη μορφή που ξέρουμε σήμερα. Οριζόντια δοκάρια δεν υπήρχαν, όπως και δίχτυα, παρά μόνο δύο κάθετα δοκάρια σε κάθε τέρμα. Από πλευράς κανονισμών; Το πέναλτι ήταν κάτι άγνωστο στους ποδοσφαιριστές εκείνης της εποχής.
Οι Wanderers παρουσίασαν καλύτερο σύνολο και νίκησαν 1-0 τους αντιπάλους τους, σηκώνοντας την πρώτη κούπα της διοργάνωσης, που κόστισε 20 λίρες. Το γκολ σημειώθηκε με διαγώνιο σουτ του Μόρτον Μπέιτς, αφού ο βασιλιάς της ντρίμπλας αιδεσιμότατος Βιντάλ άδειασε την άμυνα των Engineers.
Οι Royal Engineers είχαν την ατυχία να χάσουν από το 10ο λεπτό τον υπολοχαγό Κρίσγουελ, λόγω τραυματισμού στην ωμοπλάτη και να συνεχίσουν τον αγώνα με 10 παίκτες, αφού αλλαγές δεν επιτρέπονταν. Οι συνθέσεις:
WANDERERS: Γουέλτς, Αλκοκ, Μπετς, Μπόνσορ, Μπόουεν, Κρέικ, Χούμαν, Λούμποκ, Τόμσον, Βιντάλ, Γούλαστον.
ROYAL ENGINEERS: Λοχαγός Μάριντιν, Λοχαγός Μέριμαν, Υπολοχαγός Αντισον, Υπολοχαγός Κρίσγουελ, Υπολοχαγός Μίτσελ, Υπολοχαγός Τέιλιουρ, Υπολοχαγός Ριτς, Υπολοχαγός Γκούντουιν, Υπολοχαγός Μούιρχεντ, Υπολοχαγός Κότερ, Υπολοχαγός Μπογκλ.
Διαιτητής: Α. Στερ (Απτον Παρκ)
Ντάργουιν, Ολντ Ιτόνιανς,
Κινέρντ και Σούτερ
Βέβαια, το συνδρομητικό κανάλι δεν επέλεξε να παρουσιάσει το ποδόσφαιρο από την αρχή των γεγονότων.
Πήγε κάποια χρόνια πιο μπροστά. Συν τοις άλλοις, δεν είναι απόλυτο το copy paste, αφού υπάρχουν διαφοροποιήσεις στο σενάριο με την πραγματική ιστορία.
Η ιστορία στη σειρά αρχίζει το 1879. Η Ντάργουϊν με δύο Σκωτσέζους στη σύνθεσή της (Σούτερ και Λαβ) έγινε η πρώτη ομάδα της εργατικής τάξης, η οποία έφτασε ως τα προημιτελικά του θεσμού, όπου αποκλείστηκε, όμως, σε επαναληπτικό από την Ολντ Ιτόνιανς.
Ο Σούτερ ήταν στην ουσία ο πρώτος επαγγελματίας ποδοσφαιριστής (έναντι αμοιβής), ενώ ο αντίπαλός του, Αρθουρ Κινέρντ, ο πρώτος λόρδος ποδοσφαιριστής και ο πρώτος μεγάλος σταρ. Μετέπειτα έγινε και πρόεδρος της Ομοσπονδίας για 33 χρόνια.
Η ιστορία αφορά το κοντράστ συναισθημάτων και εικόνων ανάμεσα στην εργατική τάξη, αλλά και την αριστοκρατία. Τις πρώτες αμοιβές παικτών, τις πρώτες μεταγραφές και τις αντιδράσεις.
Γιατί δεν άρχισε, όμως, την ιστορία από τον πρώτο τελικό του 1871; Επειδή, το 1883 αποδείχθηκε χρονιά ορόσημο, με την έννοια ότι η νικήτρια ομάδα, τότε, ήταν η πρώτη, η οποία αποτελούνταν από παίκτες της εργατικής τάξης του Βορρά και όχι από το πλούσιο Λονδίνο ή τα επτά μεγάλα ιδιωτικά κολέγια, όπως είχε συμβεί στους προηγούμενους κατόχους…
Το θαύμα της Μπλάκμπερν και η Αρσεναλ του θεσμού
Με γκολ των Μάθιους και Κόστλεϊ η Μπλάκμπερν Ολίμπικ (δεν είναι η ίδια με την Μπλάκμπερν Ρόβερς) επικράτησε στην παράταση με 2-1 της Ολντ Ιτόνιανς (1882-83), ενώ είχε ισοφαρίσει προσωρινά το σκορ ο Γκούντχαρτ.
Το σφύριγμα της λήξης βρήκε τους νικητές να πανηγυρίζουν έξαλλα, αφού ο τίτλος σήμαινε για αυτούς πολλά περισσότερα από ένα απλό τρόπαιο.
Ηταν η άτυπη κοινωνική επικράτηση, την οποία δεν θα μπορούσαν να την έχουν σε κανένα άλλο πεδίο… Ενα χρόνο πριν (1881-82), η Ολντ Ιτόνιανς είχε νικήσει 1-0 την Μπλάκμπερν Ρόβερς.
Στο τηλεοπτικό English Game, όμως, ο τελικός διεξάγεται μεταξύ της ενιαίας Μπλάκμπερν (με τον Σούτερ, δύο γκολ) και της Ολντ Ιτόνιανς (με τον Κινέρντ, σκόρερ). Η Μπλάκμπερν επικράτησε στον τελικό με 2-1, στην παράταση.
ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΣΗΜΑΔΕΨΑΝ ΤΟΝ ΘΕΣΜΟ
Η τραγωδία του Χίλσμπορο
Ανείπωτη ποδοσφαιρική τραγωδία... Ηταν 15 Απιρλίου του 1989, κατά τη διάρκεια των πρώτων λεπτών, στον ημιτελικό του FA Cup ανάμεσα στη Λίβερπουλ και τη Νότιγχαμ Φόρεστ, 96 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και άλλοι 766 τραυματίστηκαν, λόγω υπερπληθυσμού στο γήπεδο. Ο αγώνας διακόπηκε αμέσως και ο αγωνιστικός χώρος μετατράπηκε σε πρόχειρο νοσοκομείο!
Η ανακοπή του Μουάμπα
Στις 17 Μαρτίου 2012, η ισοπαλία μεταξύ της Τότεναμ και της Μπόλτον για τα προημιτελικά, εγκαταλείφθηκε, μετά από 41 λεπτά, με το 1-1 ως σκορ, όταν ο μέσος της Μπόλτον, Φαμπρίς Μουάμπα, υπέστη καρδιακή ανακοπή στο γήπεδο.
Ο 23χρονος τότε, Μουάμπα, αποσύρθηκε εντέλει από το άθλημα, μετά από ιατρικές συμβουλές, αφού η καρδιά του σταμάτησε να χτυπά για 78 λεπτά και παρέμεινε στην εντατική φροντίδα για δύο εβδομάδες! Η Τότεναμ κέρδισε, όταν έγινε το ματς ξανά με 3-1.
Νοτς Κάουντι, η πρώτη
Το 1894, η Νοτς Κάουντι έγινε ο πρώτος σύλλογος, εκτός από την πρώτη τη τάξει κατηγορία, ο οποίος κατόρθωσε να κερδίσει το FA Cup!
Τα περισσότερα τρόπαια
Ποια ομάδα, όμως, κατέκτησε περισσότερες φορές τον τίτλο στην Αγγλία; Η απάντηση είναι ότι η Αρσεναλ σήκωσε 13 φορές το τρόπαιο, μία περισσότερη από τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ.
*** Αμφότερες, πήγαν 20 φορές σε τελικούς του FA Cup, περισσότερες από κάθε άλλη. Η περσινή κάτοχος του τροπαίου, Μάντσεστερ Σίτι, έβαλε στη συλλογή της, το Κύπελλο, έξι φορές.
*** Η ομάδα θαύμα της Premier League, η Λέστερ, με αφορμή βεβαίως την κατάκτηση του Πρωταθλήματος, το 2015-16 είναι ιδιάζουσα περίπτωση.
Οι "αλεπούδες" πήγαν τέσσερις φορές σε τελικό, περισσότερες ως φιναλίστ από κάθε άλλη, ωστόσο δεν κέρδισαν ποτέ το τρόπαιο.
*** Οσο για πολυνίκη προπονητή και ποδοσφαιριστή; Ο Αρσεν Βενγκέρ είναι ο τεχνικός με τα περισσότερα Κύπελλα, όλα με την Αρσεναλ (7), ενώ ο Ασλεϊ Κόουλ ως ποδοσφαιριστής με Αρσεναλ και Τσέλσι (7 συνολικά).
*** Τα περισσότερα γκολ στους τελικούς έχει βάλει ο Ιαν Ρας της Λίβερπουλ. Πέντε τον αριθμό (δύο έβαλε το 1986, άλλα τόσα το 1989 και ένα το 1992).
*** Ο Ιβοριανός φορ της Τσέλσι, Ντιντιέ Ντρογκμπά, έγινε ο πρώτος, ο οποίος σκόραρε σε τέσσερις διαφορετικούς τελικούς στο FA Cup.
Ο Αλκοκ, οι αριθμοί και το ταχύτερο γκολ
Οι Wanderers (Γουόντερερς), οι οποίοι κατέκτησαν τα δύο πρώτα τρόπαια (με τεχνικό τον Τσαρλς Αλκοκ, ο οποίος ήταν εξάλλου και ο "πιονέρος" του Κυπέλλου) και γενικά τα πέντε από τα πρώτα επτά, έπαψαν να υφίστανται μία περίπου δεκαετία από την τελευταία τους επιτυχία. Βρέθηκαν πέντε φορές σε τελικό και κατέκτησαν το τρόπαιο και τις πέντε!
*** Τόσο η Wanderers, όσο και η Μπλάκμπερν Ρόβερς είναι οι ομάδες με τρεις συνεχόμενες κατακτήσεις.
*** Ευρύτερη νίκη σε τελικό ήταν αρχικά το εντυπωσιακό 6-0 της Μπέρι επί της Ντέρμπι Κάουντι το 1903. Πέρσι, όμως, η Σίτι το επανέλαβε, αφού κέρδισε με το ίδιο σκορ τη Γουότφορντ.
*** Οι παγκόσμιοι πόλεμοι ανέστειλαν πλήρως τον θεσμό τα διαστήματα από το 1916-1919 και το 1940-1945, ενώ τον διέκοψαν την αγωνιστική περίοδο 1939-40.
*** Μία μόλις φορά και το μακρινό 1927 έχει κατακτήσει το Κύπελλο, ομάδα εκτός Αγγλίας, αφού συγκεκριμένα κατακτήθηκε από την ουαλική Κάρντιφ Σίτι. Πρόκειται επίσης για τη μοναδική, η οποία αναδείχθηκε φιναλίστ (1925 και 2008), έπειτα την Κουίνς Παρκ από τη Γλασκώβη της Σκοτίας (1884 και 1885).
*** Ο τελικός του 1933 ήταν ο πρώτος, στον οποίο χρησιμοποιήθηκε αρίθμηση στο πίσω μέρος της φανέλας για την αναγνώριση των παικτών, με αυτούς της Εβερτον (νικητές 3-0) να φορούν νούμερα από το 1 έως 11 και της Μάντσεστερ Σίτι από το 12 έως και το 22.
*** Το ταχύτερο τέρμα, από την έναρξη σε τελικό, ήταν αυτό, το οποίο σημείωσε στο 24ο δευτερόλεπτο ο Λουί Σαχά των ηττημένων, στο Τσέλσι-Εβερτον 2-1, το 2009.
*** Στο Κύπελλο Αγγλίας έχουν πάρει μέρος συνολικά 736 διαφορετικές ομάδες.
*** Τον Μάιο του 2007 έγινε ο πρώτος τελικός στο ανακαινισμένο Γουέμπλεϊ.