Άρθρο της Έφης Θεοδωράκη,
Σύμβουλος Ψυχικής Υποστήριξης και Προσωπικής ανάπτυξης
Σχετικά με την πρόσφατη Επιστημονική Ημερίδα «Σύγκρουση και βία στην οικογένεια: Διεπιστημονική συζήτηση για τη συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων», που διοργανώθηκε από την Ψυχιατροδικαστική Κλινική Ενηλίκων της Πολυδύναμης Νοσηλευτικής Μονάδας Ψυχικής Υγείας Θεσσαλονίκης, αρχικά θα ήθελα να δώσω συγχαρητήρια στους διοργανωτες και στους ομιλητές , καθώς παρουσίασαν τις σοβαρές δυσκολίες συντονισμού ανάμεσα στους θεσμικούς, δικαστικούς, αστυνομικούς, κοινωνικούς και ψυχικής υγείας φορείς. για την ενδοοικογενειακή βία στη Θεσσαλονίκη, έγινε για άλλη μια φορά εμφανές αυτό που όλοι ξέρουμε αλλά διστάζουμε να ομολογήσουμε: το σύστημα δεν μπορεί να προστατεύσει αποτελεσματικά τα θύματα, γιατί οι φορείς δεν επικοινωνούν μεταξύ τους.
Η αστυνομία, η εισαγγελία, οι κοινωνικές υπηρεσίες, οι δομές ψυχικής υγείας και η τοπική αυτοδιοίκηση λειτουργούν σαν νησιά.
Με διαφορετικές διαδικασίες, διαφορετικά όρια, διαφορετικά χρονοδιαγράμματα.
Το αποτέλεσμα;
Πολλες φορές, καθυστερημένη ή ελλιπής πληροφόρηση, κενά προστασίας, επαναλαμβανόμενες βίαιες πράξεις και συχνά τραγικές καταλήξεις.
Και όλα αυτά σε μια περίοδο όπου τα περιστατικά αυξάνονται, οι μορφές βίας πολλαπλασιάζονται, ενώ οι κοινωνικές ανισότητες και η διαπολιτισμικότητα απαιτούν νέους τρόπους προσέγγισης.
1. Ένα ενιαίο ψηφιακό εργαλείο – όχι άλλη γραφειοκρατία
Στην ημερίδα κατέθεσα προτάσεις που θεωρώ ότι αποτελεί το πιο ρεαλιστικό και άμεσα εφαρμόσιμο βήμα:
Τη δημιουργία μιας κοινής ψηφιακής πλατφόρμας, με διαβαθμισμένη πρόσβαση για κάθε εμπλεκόμενο φορέα.
Μια πλατφόρμα όπου:
• θα καταγράφεται άμεσα κάθε περιστατικό,
• θα ενημερώνονται σε πραγματικό χρόνο οι αρμόδιοι,
• θα βλέπει ο κάθε φορέας μόνο το τμήμα που του αναλογεί,
• δεν θα χάνονται πληροφορίες, ειδοποιήσεις, ημερομηνίες, εντολές, αποφάσεις.
Αυτό δεν αυξάνει τη γραφειοκρατία — τη μειώνει.
Δεν εκθέτει προσωπικά δεδομένα — τα προστατεύει με διαβάθμιση.
Και κυρίως, δίνει ενιαία γλώσσα σε ένα σύστημα που σήμερα μιλά πέντε διαφορετικές.
2. Η μόνη πραγματική πρόληψη ξεκινά στα σχολεία
Όσο όμως κι αν βελτιώσουμε τα εργαλεία των ενηλίκων, αν δεν επενδύσουμε στα παιδιά, η αλλαγή θα παραμένει επιφανειακή.
Η χώρα μας χρειάζεται ένα ενιαίο, θεσμοθετημένο μάθημα για τη βία, από τη δίχρονη προσχολική αγωγή έως και το Λύκειο.
Όχι μία «εκδήλωση» ή μια «παρουσίαση», αλλά ετήσιο πρόγραμμα, ενταγμένο από το Υπουργείο Παιδείας.
Με περιεχόμενο προσαρμοσμένο στην ηλικία:
• στις μικρές τάξεις μέσα από ιστορίες, συμβολισμό, παιχνίδι,
• στο Γυμνάσιο μέσα από σχέσεις, όρια, συναισθήματα,
• στο Λύκειο μέσω πραγματικών περιστατικών, κοινωνικών μηνυμάτων, δικαιωμάτων.
Γιατί στη σημερινή πολυπολιτισμική Ελλάδα, τα παιδιά μεγαλώνουν με διαφορετικά μοντέλα ανδρισμού, γυναικείας θέσης, επιτρεπτής συμπεριφοράς.
Αν θέλουμε να σταματήσει η βία, πρέπει να χτίσουμε κοινό λεξιλόγιο, κοινό αξιακό σύστημα.
Η εκπαίδευση είναι το μόνο σημείο όπου όλοι οι μελλοντικοί ενήλικες συναντιούνται. Εκεί πρέπει να δουλέψουμε, μεθοδικά και διαχρονικά.
Όμως όλα αυτά έχουν πραγματικό αντίκτυπο μόνο μέσα σε ένα σύστημα που συνεργάζεται και μοιράζεται δεδομένα, όχι σε ένα σύστημα που λειτουργεί αποσπασματικά.
Κλείνοντας
Η βία δεν είναι νέο φαινόμενο.
Αυτό που είναι νέο, είναι η κλίμακά της και οι σιωπές γύρω της.
Αν θέλουμε κοινωνία ασφαλή, αν θέλουμε τα παιδιά μας να μεγαλώσουν χωρίς να θεωρούν φυσιολογικές τις φωνές, την υποτίμηση, την απειλή, τη σωματική ή ψυχική κακοποίηση, τότε πρέπει να περάσουμε από τα λόγια στις δομές, από τα αποσπασματικά μέτρα στη συνέχεια, από την καταστολή στην πρόληψη.
Η λύση θα δοθεί όταν υπάρξει
κοινή γλώσσα, κοινά εργαλεία, κοινή εκπαίδευση.
Και μια κοινωνία που επιτέλους επιλέγει να προστατεύσει και να καλλιεργήσει τους πολίτες της — από τα 4 έως τα 104.