Με χρυσά γράμματα έχει γραφτεί στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ η 14η Ιουνίου του 1987.
Πριν από ακριβώς 33 χρόνια, η Εθνική Ελλάδας στέφθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης νικώντας στον τελικό της διοργάνωσης τη 14 φορές τροπαιούχο Σοβιετική Ένωση.
Η παρέα του Νίκου Γκάλη, του Παναγιώτη Γιαννάκη, του Παναγιώτη Φασούλα, του Φάνη Χριστοδούλου και των άλλων παιδιών υπό τις οδηγίες του Κώστα Πολίτη έκανε έναν πραγματικό άθλο.
Η Ελλάδα έδωσε 8 αγώνες στη διοργάνωση οι τέσσερις εκ των οποίων με τα μεγαθήρια της Σοβιετικής Ένωσης και της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας.
Ας δούμε όλη την πορεία και όλα τα ματς της «γαλανόλευκης» από τη φάση των ομίλων μέχρι τον μεγάλο τελικό.
1η αγωνιστική: Ελλάδα – Ρουμανία 109-77
Στον αγώνα της πρεμιέρας, η Ρουμανία αποδείχθηκε χαμηλό εμπόδιο για την Εθνική μας που επικράτησε εύκολα με 109-77. Η «γαλανόλευκη» προηγήθηκε με 60-46 στο ημίχρονο και δεν είχε πρόβλημα να φτάσει στη νίκη. Ο Γκάλης φόρτωσε το αντίπαλο καλάθι με 44 πόντους ενώ 20 πόντους είχε ο Παναγιώτης Φασούλας.
2η αγωνιστική: Ελλάδα - Γιουγκοσλαβία 84-78
Η πρώτη και πολύ ηχηρή προειδοποίηση της «εθνικής». Με ψυχή, καρδιά και τη στήριξη των φιλάθλων, η ομάδα του Κώστα Πολίτη υπέταξε για πρώτη φορά στην ιστορία της την πανίσχυρη ενωμένη Γιουγκοσλαβία που αποτελούνταν από πλειάδα αστέρων.
Ντράζεν και Ατσα Πέτροβιτς, Βλάντε Ντίβατς, Ζάρκο Πάσπαλι, Στόγιαν Βράνκοβιτς, Γκόραν Γκρμποβιτς, Ζόραν Ράντοβιτς, Ράτκο Ραντοβάνοβιτς, Ντάνκο Τσβετίτσιανιν, και οι νεαροί τότε Τόνι Κούκοτς (19), Ντίνο Ράτζα (20) και Αλεξάνταρ Τζόρτζεβιτς (20) ήταν η δωδεκάδα που είχε στα χέρια του ο Κρέζιμιρ Τσόσιτς.
Οι «πλάβι» ξεπέρασαν τον αρχικό ενθουσιασμό της Εθνικής και προηγήθηκαν στο ημίχρονο με 49-42. Όμως η Εθνική μας δεν άφησε τους αντιπάλους της να ξεφύγουν περισσότερο στο σκορ, πέρασε μπροστά και όντας πιο ψύχραιμη στα κρίσιμα σημεία πήρε τη νίκη με 84-78.
Πρώτος σκόρερ της Εθνικής ο Νίκος Γκάλης ξανά με 44 πόντους.
3η αγωνιστική: Ελλάδα - Ισπανία 89-106
Ανώμαλη προσγείωση για την Εθνική μετά τον θρίαμβο επί της Γιουγκοσλαβίας. Ο κακός της δαίμονας, η Ισπανία, φρέναρε την πορεία της κερδίζοντας με 89-106. Η «φούρια ρόχα» προηγήθηκε στην ανάπαυλα με 38-55, διαφορά την οποία διατήρησε μέχρι το τέλος.
Γκάλης, Φασούλας, Γιαννάκης πέτυχαν τους 72 (35, 20 και 17 αντίστοιχα) από τους 89 πόντους της Ελλάδας. Ο Άντρες Χιμένεθ (28 π.) και ο Χουάν Αντόνιο Σαν Επιφάνιο (27 π.) είχαν σημαντικές βοήθειες από τους Ρομάι, Μοντέρο και Βιγιακάμπα (15, 15 και 12 πόντοι αντίστοιχα).
4η αγωνιστική: Ελλάδα - Σοβιετική Ένωση 66-69
Άλλη μία δύσκολη αποστολή για την Εθνική μας στην 4η αγωνιστική της φάσης των ομίλων, Μπροστά της το έτερο μεγαθήριο της διοργάνωσης, η Σοβιετική Ένωση.
Ο «στρατηγός» Αλεξάντερ Γκομέλσκι είχε στη διάθεσή του τους Αλεξάντερ Βολκόφ, Χέινο Έντεν, Σεργκέι Ταρακάνοφ, Βαλντεμάρας Χομίτσιους, Σεργκέι Μπαμπένκο, Βαλερί Τιχονένκο, Βάλντις Βάλτερς, Βλάντιμιρ Τσατσένκο, Σαρούνας Μαρτσουλιόνις, Σεργκέι Γιοβάισα, Βίκτορ Πανκράσκιν και Βαλερί Γκομπόροφ. Μάλιστα από τη διοργάνωση απουσίασε ο Άρβιντας Σαμπόνις λόγω τραυματισμού.
Η Εθνική μας μπήκε εκρηκτικά στο παιχνίδι και προηγήθηκε ακόμη και με διαφορά 15 πόντων (26-11). Όμως οι Σοβιετικοί ψαλίδισαν τη διαφορά μέχρι το ημίχρονο στο 37-30. Η «γαλανόλευκη» ήταν μπροστά στο σκορ μέχρι 5:27 πριν το φινάλε. Σε εκείνο το σημείο ο Μαρτσουλιόνις έδωσε για πρώτη φορά με τρίποντο το προβάδισμα στην ΕΣΣΔ (57-59) που με ένα 10-0 έφτασε στο +7 (57-64). Οι παίκτες του Κώστα Πολίτη δεν παράτησαν το ματς και με τρίποντο του Γκάλη ισοφάρισαν σε 66-66, 2 λεπτά πριν το τέλος. Ο Ιωάννου αστόχησε απελπιστικά σε τρίποντο και οι Σοβιετικοί πήραν ξανά το προβάδισμα με γκολ-φάουλ του Πανκράσκιν που έμελλε να τους δώσει τη νίκη αφού τα τρίποντα των Γκάλη και Σταυρόπουλου δεν βρήκαν στόχο για να στείλουν το ματς στην παράταση.
Ενδεικτικό της τεράστιας προσπάθειας της Εθνικής είναι ότι καθήλωσε τους Σοβιετικούς στους 69 πόντους οι οποίοι στα προηγούμενα ματς πέτυχαν τουλάχιστον 100 πόντους (100 κόντρα στη Γιουγκοσλαβία, 107 κόντρα στη Γαλλία και 121 κόντρα στη Ρουμανία). Η ομάδα του Γκομέλσκι ξεπέρασε την κατοστάρα και στο τελευταίο ματς του ομίλου με τους Ισπανούς (104-88).
Γκάλης (31 π.) και Φασούλας (13 π.) ήταν συγκινητικοί για την Ελλάδα ενώ κορυφαίος της Σοβιετικής Ένωσης ήταν ο Μαρτσουλιόνις με 22 πόντους ενώ ζημιά έκανε κάτω από τα καλάθια και ο Μπαμπένκο με 11 πόντους.
5η αγωνιστική: Ελλάδα - Γαλλία 82-69
Μετά την άδοξη ήττα από τους Σοβιετικούς, ο πέμπτος και τελευταίος αγώνας του ομίλου κόντρα στη Γαλλία είχε χαρακτήρα τελικού για την Ελλάδα. Όποια ομάδα νικούσε έπαιρνε θέση για την οκτάδα του τουρνουά καθώς η Ελλάδα ήταν στο 2-2 και η Γαλλία στο 1-3.
Οι δύο ομάδες πήγαιναν χέρι-χέρι μέχρι το 7-7 όμως η Εθνική με ένα ξέσπασμα προηγήθηκε με 22-10. Οι «τρικολόρ» ψαλίδισαν σταδιακά τη διαφορά και τελικά οι δύο αντίπαλοι πήγαν ισόπαλοι (38-38) στα αποδυτήρια.
Η Εθνική βγήκε αποφασισμένη και δεν έδωσε κανένα περιθώριο στους Γάλλους. Η διαφορά έφτασε μέχρι τους 19 πόντους (71-52) για να λήξει το ματς με 82-69.
Ο Νίκος Γκάλης ηγήθηκε σε ένα ακόμα ματς στο σκοράρισμα (34 π.) ενώ καθοριστική ήταν και η συμβολή των Χριστοδούλου (12 π.), Γιαννάκη (10 π.) και Καμπούρη (10 π.)
Προημιτελικός: Ελλάδα – Ιταλία 90-78
Η Ελλάδα προκρίθηκε ως 4η από τον όμιλό της στην οκτάδα αφού υστερούσε στην τριπλή ισοβαθμία με τη Γιουγκοσλαβία και την Ισπανία.
Έτσι έπεσε πάνω στην Ιταλία των Αντονέλο Ρίβα, Βάλτερ Μανίφικο, Ρικάρντο Μπρουναμόντι που είχε 5 νίκες σε ισάριθμους αγώνες στον δεύτερο αλλά πιο εύκολο όμιλο με Δυτική Γερμανία, Πολωνία, Τσεχοσλοβακία, Ολλανδία και Ισραήλ.
Η «γαλανόλευκη» έκανε ένα ονειρεμένο πρώτο ημίχρονο προηγούμενη με 49-35 απέναντι στους σαστισμένους Ιταλούς. Το σκηνικό δεν άλλαξε ούτε στην επανάληψη, η διαφορά έφτασε μέχρι και τους 22 πόντους (76-54) και το μόνο που κατάφεραν οι Ιταλοί ήταν να ψαλιδίσουν την έκταση της ήττας τους στο τελικό 90-78.
Γκάλης με 38 πόντους, Γιαννάκης με 22 πόντους και Καμπούρης με 14 πόντους ήταν οι κορυφαίοι της σημαντικότερης νίκης στην ιστορία της Εθνικής. Μέχρι την επόμενη.
Ημιτελικός: Ελλάδα – Γιουγκοσλαβία 81-77
Η Ελλάδα βρισκόταν για πρώτη φορά στους «4» της Ευρώπης, ένα μόλις βήμα πριν τον μεγάλο τελικό. Αντίπαλός της ξανά η Γιουγκοσλαβία που την είχε κερδίσει στη φάση των ομίλων.
Και σε αυτό το ματς, η Εθνική μπήκε με τρομερό ενθουσιασμό και προηγήθηκε με 21-10 χάρη σε 5/5 τρίποντα από Γιαννάκη και Χριστοδούλου. Η Ελλάδα συνέχισε να ελέγχει το ματς μέχρι το 28-19. Έκτοτε υπέστη ολικό μπλακ-άουτ και η Γιουγκοσλαβία με ένα απίστευτο σερί 21-0 γύρισε πλήρως το ματς στο 28-40. Το ημίχρονο έληξε 35-45 υπέρ των «πλάβι» που έδειχναν ικανοί να πάρουν τη ρεβάνς της ήττας τους στην προηγούμενη συνάντηση των δύο ομάδων. Αυτό έδειχνε το παιχνίδι μέχρι το 39-52. Τότε ήταν η σειρά των Γιουγκοσλάβων να πάθουν μπλακ-άουτ και η Εθνική με μία τρομερή αντεπίθεση και σερί 20-2 με απανωτά καλάθια του Γκάλη προηγήθηκε με 59-54. Το ΣΕΦ κόχλαζε από ενθουσιασμό και το μομέντουμ του αγώνα ήταν ξεκάθαρα γαλανόλευκο. Η Εθνική συνέχισε να κυριαρχεί και έφτασε και στο +10 (71-61 και 75-65). Οι Γιουγκοσλάβοι έκαναν την απέλπιδα προσπάθεια να κλέψουν τη νίκη αλλά δεν τα κατάφεραν και το παιχνίδι έληξε με 81-77. Η Ελλάδα ήταν στον τελικό κάνοντας κάτι που φαινόταν αδιανόητο. Νίκησε για δεύτερη φορά την ενωμένη Γιουγκοσλαβία.
Τελικός: Ελλάδα – Σοβιετική Ένωση 103-101
Η πιο μεγάλη ώρα για την Εθνική είχε έρθει. Στις 14 Ιουνίου 1987 στον τελικό περίμενε η Σοβιετική Ένωση που είχε αποκλείσει στον άλλο ημιτελικό την Ισπανία με 113-96.
Όπως και στο ματς των ομίλων, η Ελλάδα είχε το προβάδισμα στο πρώτο μέρος. Η Εθνική προηγήθηκε δύο φορές με 8 (21-13, 27-19) όμως οι αντίπαλοί της έβρισκαν τους τρόπους να είναι κοντά στο σκορ αλλά και να περάσουν μπροστά με 40-41. Με δυο βολές του Γιαννάκη το ημίχρονο έκλεισε στο 42-41.
Στο δεύτερο ημίχρονο, η κατάσταση αντιστράφηκε και οι Σοβιετικοί ήταν αυτοί στη θέση του οδηγού. Έφτασαν και σε διαφορές 8 πόντων (69-61 και 82-74 στα 4:25 πριν το τέλος) και έδειχναν ικανοί να κατακτήσουν το τρόπαιο χάρη στο βάθος και την ποιότητά τους. Στα 2:25 πριν το τέλος αποβάλλεται ο Φασούλας και ο Τσατσένκο με δύο βολές γράφει το 86-80. Ο Ιωάννου μειώνει σε 86-83 και στην επόμενη επίθεση ο Ισπανός διαιτητής Βιθέντε Σαντσίς με μια απαράδεκτη απόφαση αποβάλλει τον Γιαννάκη με 5ο φάουλ σε πεντακάθαρο κλέψιμο στον Βάλτερς. Με δύο από τους βασικούς της «πυλώνες» εκτός μάχης η αποστολή της Εθνικής έμοιαζε βουνό. Όμως το κρυφό χαρτί του Πολίτη ήταν ο Λιβέρης Ανδρίτσος. Με πολύτιμες βοήθειες σε σκορ και ριμπάουντ είναι αυτός που ισοφαρίζει σε 89-89 στα 36 δευτερόλεπτα πριν το τέλος.
Σε αυτά έγιναν πράματα και θάματα. Ο Βάλτερς αστόχησε σε αψυχολόγητο τρίποντο στα 19 δευτερόλεπτα, ο Ιωάννου αστόχησε σε λέι απ στα 6 δευτερόλεπτα πιεζόμενος από τον Πανκράσκιν και στη συνέχεια ο Γιοβάισα πέτυχε καλάθι. Όμως αυτό ήταν φανερά εκπρόθεσμο και παρά τις φωνές του Γκομέλσκι στη γραμματεία, το ματς πήγε στην παράταση.
Στο έξτρα πεντάλεπτο, ο Γκάλης έδωσε προβάδισμα με 93-89 αλλά ο Βάλτερς με δύο τρίποντα έγραψε το 93-95. Ένα χαμένο αμυντικό ριμπάουντ έδωσε την ευκαιρία στον Ταρακάνοφ να γράψει το 95-98. Σε εκείνο το σημείο η Ελλάδα με Γκάλη και Ανδρίτσο έκανε ένα 6-0 και πέρασε μπροστά με 101-98 στα 45’’. Όμως οι Σοβιετικοί βρήκαν τρίποντο με τον Γιοβάισα (101-101) αφού η ελληνική ομάδα έκλεισε τους διαδρόμους προς το καλάθι και τον άφησε ακάλυπτο στα 6,25μ.
Στην τελευταία ελληνική επίθεση, οι Σοβιετικοί έκλεισαν καλά τον Γκάλη και την επίθεση πήρε ο Ιωάννου. Αστόχησε αλλά ο Καμπούρης ήταν παρών και εκμεταλλεύτηκε το άλμα του Γκομπόροφ σε λάθος χρόνο, πήρε ο ίδιος το επιθετικό ριμπάουντ και κέρδισε το φάουλ.
Δύο βολές στα 4 δευτερόλεπτα και «η πρόκριση στα χέρια αυτού του τίμιου γίγαντα» όπως περιέγραψε ο αείμνηστος Φίλιππος Συρίγος.
Ο Αργύρης Καμπούρης αποδεικνύεται τέρας ψυχραιμίας και οι δύο βολές βρίσκουν μόνο διχτάκι. 103-101 και οι Σοβιετικοί τρέχουν. Μακρινή πάσα του Βάλτερς στον Γιοβάισα, τρίποντο από το πλάι, η μπάλα στη γωνία του ταμπλό. Και τέλος! Το θαύμα είναι γεγονός, η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια Ευρώπης βγάζοντας όλους τους Έλληνες στον δρόμο.
Στη διαδικασία της απονομής, οι Σοβιετικοί έδειξαν την ποιότητά τους και ως χαρακτήρες συγχαίροντας την ελληνική ομάδα που βρισκόταν στο ψηλότερο σκαλί ενός βάθρου έχοντας στις δύο χαμηλότερες θέσεις τις δύο υπερδυνάμεις του ευρωπαϊκού μπάσκετ, τη Σοβιετική Ένωση και τη Γιουγκοσλαβία που νίκησε στον μικρό τελικό την Ισπανία με 98-87.
Η σύνθεση της Εθνικής ομάδας
4. Νίκος Γκάλης
5. Νίκος Σταυρόπουλος
6. Παναγιώτης Γιαννάκης
7. Αργύρης Καμπούρης
8. Νίκος Λινάρδος
9. Παναγιώτης Καρατζάς
10. Μιχάλης Ρωμανίδης
11. Νίκος Φιλίππου
12. Λιβέρης Ανδρίτσος
13. Παναγιώτης Φασούλας
14. Μέμος Ιωάννου
15. Φάνης Χριστοδούλου
Προπονητής: Κώστας Πολίτης
Και για όσους δεν το γνωρίζουν, το τραγούδι που συνδέθηκε για πάντα με το ελληνικό μπάσκετ. Europe και «The final countdown» ή αλλιώς… τιρινίνι.