Τη λογική της επικράτησης του κοινού οφέλους υιοθετούν στις μεταξύ τους σχέσεις Αθήνα και Άγκυρα, σε μια προσπάθεια να αξιοποιήσουν το καλό κλίμα που έχει ενσκήψει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις προκειμένου να εξυπηρετήσουν κοινές επιδιώξεις σε επίπεδο διεθνών οργανισμών αλλά και να αναζητήσουν κοινές συνιστάμενες σε ζητήματα «χαμηλής πολιτικής». Το πρώτο καθοριστικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση έγινε χθες, Δευτέρα (20/3) όταν κατά τη διάρκεια της διμερούς συνάντησης, που πραγματοποιήθηκε στο περιθώριο της Διάσκεψης Δωρητών για την Τουρκία και την Συρία στις Βρυξέλλες, οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας κ.κ Νίκος Δένδιας και Μεβλούτ Τσαβούσογλου ανακοίνωσαν ότι η Τουρκία θα στηρίξει και θα ψηφίσει υπέρ της Ελλάδας στην εκστρατεία της για τη θέση μη-μόνιμου μέλους στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών '25-'26 και ανάλογα η Ελλάδα θα στηρίξει την τουρκική υποψηφιότητα για τη γενική γραμματεία του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ). Της σχετικής δήλωσης είχε προηγηθεί ένα 20ημερο ακάματων διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε υπηρεσιακούς παράγοντες των δύο πλευρών, με απώτερο στόχο την επανεκκίνηση του διμερούς πολιτικού διαλόγου και την διεύρυνση των διαύλων επικοινωνίας ανάμεσα στις δύο χώρες. Σύμφωνα με πληροφορίες οι σχετικές συζητήσεις έγιναν μέσα σε κλίμα μετριοπάθειας και «χαμηλών τόνων» επιβεβαιώνοντας το καλό κλίμα που έχει δημιουργηθεί στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, έπειτα από τους καταστροφικούς σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου που έπληξαν τις νότιες επαρχίες της Τουρκίας, αλλά και της τραγωδίας των Τεμπών.
Είχα εποικοδομητική συνάντηση με τον ΥΠΕΞ Τουρκίας @MevlutCavusoglu στις Βρυξέλλες. Μετά τη συνάντηση, περπατήσαμε και εισήλθαμε μαζί στην αίθουσα της Διεθνούς Διάσκεψης Δωρητών για την Τουρκία & τη Συρία, που πραγματοποιείται σήμερα. pic.twitter.com/ByIT0U5oLc
Άλλωστε η χώρα μας, έχοντας ως στόχο τη μείωση της έντασης τόσο στο Αιγαίο όσο και στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, επιδιώκει να δημιουργήσει συνθήκες σταθερότητας στην περιοχή και ειλικρινούς διαλόγου με την τουρκική πλευρά, εστιάζοντας στην επανεκκίνηση του διμερούς πολιτικού διαλόγου όχι μόνο σε επίπεδο υπουργείου Εξωτερικών αλλά και σε επίπεδο υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
Επίσκεψη στην Τουρκία
Στο πλαίσιο αυτό, μέσα στον Απρίλιο και αμέσως μετά το Πάσχα προγραμματίζεται επίσκεψη του υπουργού Εθνικής Άμυνας κ.Νίκου Παναγιωτόπουλου στην Τουρκία, όπου, μεταξύ άλλων, θα έχει συνάντηση με τον τούρκο ομόλογό του Χουλουσί Ακάρ, στο επίκεντρο της οποίας αναμένεται να βρεθεί η αναζήτηση τρόπων μείωσης της έντασης ανάμεσα στις δύο πλευρές σε στρατιωτικό επίπεδο, αλλά και η αποκατάσταση των υπηρεσιακών γραμμών επικοινωνίας ανάμεσα στα υπουργεία Άμυνας των δύο χωρών.
Οι συγκεκριμένες «γραμμές» είχαν ουσιαστικά κοπεί τα τελευταία τρία χρόνια, λόγω της ρητορικής της έντασης που συστηματικά καλλιεργούσε η τουρκική κυβέρνηση και ο ίδιος ο τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε βάρος της χώρας μας.
Ως προς την οριστικοποίησης της συνάντησης, αυτή φέρεται να έλαβε χώρα, κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής επικοινωνίας που είχαν οι κ.κ Παναγιωτόπουλος και Ακάρ στις 9 Μαρτίου κατά τη διάρκεια της οποίας υπογραμμίσθηκε η σημασία διατήρησης ανοιχτών διαύλων και συνομιλιών μεταξύ των δύο πλευρών, προκειμένου να δημιουργηθεί κλίμα σταθερότητας και συνεργασίας.
— Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (@Hellenic_MOD) March 9, 2023
Σύμφωνα με πληροφορίες, η προετοιμασία της επίσκεψης του υπουργού Εθνικής Άμυνας στην Τουρκία έχει ήδη ξεκινήσει, με τον διπλωματικό σύμβουλο του κ. Νίκου Παναγιωτόπουλου, πρέσβη Ελευθέριο Αγγελόπουλο να έχει αναλάβει την ευθύνη των σχετικών συνεννοήσεων με το αντίστοιχο διπλωματικό γραφείο του κ. Χουλουσί Ακάρ. Το Μέγαρο Μαξίμου, άλλωστε, εμφανίζεται να δίνει ιδιαίτερη σημασία στη συγκεκριμένη επίσκεψη, δεδομένου ότι η όλη διαδικασία παρακολουθείται στενά και από την διευθύντρια του διπλωματικού γραφείου του πρωθυπουργού, κα. Άννα Μαρία Μπούρα.
Εξάλλου, η επιλογή να πραγματοποιηθεί συνάντηση του κ. Παναγιωτόπουλου με το τούρκο ομόλογό του και μάλιστα επί τουρκικού εδάφους ήταν μία απόφαση που κινήθηκε στο πλαίσιο της κυβερνητικής πολιτικής περί ανοιχτών διαύλων με την Τουρκία, με στόχο την σταθερότητα στην περιοχή και την μείωση της έντασης στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Παράλληλα, το Μέγαρο Μαξίμου εμφανίζεται να επιδιώκει σε ένα ευαίσθητο πολιτικό επίπεδο όπως είναι αυτό της Άμυνας, να δείξει τόσο προς την Άγκυρα όσο και προς τους Δυτικούς εταίρους ότι μπροστά σε καταστάσεις ανθρωπιστικής κρίσης οι διαφορές μπορούν να μπουν στην άκρη.
Να σημειώσουμε πως Παναγιωτόπουλος και Ακάρ διατηρούν άριστες σχέσεις μεταξύ τους και σε προσωπικό επίπεδο, ενώ ακόμη και σε εξαιρετικά δύσκολες στιγμές για τις σχέσεις των δύο χωρών, όπως το χρονικό διάστημα πριν από τους σεισμούς στην Τουρκία, οι δύο υπουργοί συνέχιζαν να έχουν επικοινωνία μεταξύ τους, κυρίως μέσω μηνυμάτων.
Μόνο τυχαίο δεν είναι άλλωστε πως σχεδόν σε κάθε σύνοδο του ΝΑΤΟ, οι δυο τους είχαν πάντα μία ολιγόλεπτη συνάντηση η οποία γίνονταν μέσα σε πολύ καλό κλίμα, με την πιο πρόσφατη από αυτές να πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια της τελευταίας Συνόδου των υπουργών Άμυνας της Συμμαχίας, τον περασμένο Οκτώβριο στις Βρυξέλλες. Εξάλλου, παρά το γεγονός ότι το προηγούμενο 18μηνο υπήρχε μία συνεχή έξαρση της έντασης στα ελληνοτουρκικά, η συγκεκριμένη ένταση εκφραζόταν σχεδόν μόνο σε ρητορικό επίπεδο, αφού επιχειρησιακά οι Τούρκοι απέφυγαν να πραγματοποιήσουν μεγάλες ασκήσεις η να προκαλέσουν κάποιο μεμονωμένο επεισόδιο στο Αιγαίο.
Οι δύο υπουργοί Άμυνας ενδέχεται να προχωρήσουν και σε συγκεκριμένες δηλώσεις, αναφορικά με το πλαίσιο έναρξης ενός πολιτικού διαλόγου ανάμεσα στις δύο πλευρές, ή ακόμη και εεπανεκίνησης των συζητήσεων ανάμεσα στις μεικτές στρατιωτικές επιτροπές των δύο Υπουργείων, για τη διεύρυνση των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στο Αιγαίο. Εξάλλου μία από τις βασικές προϋποθέσεις που είχε θέσει η Αθήνα προκειμένου να ανοίξει και πάλι ο συγκεκριμένος διάλογος ανάμεσα στις δύο πλευρές φαίνεται επί του παρόντος και έστω συγκυριακά, να τηρείται από τους Τούρκους, δεδομένου ότι τον τελευταίο ενάμιση μήνα έχει σχεδόν μηδενιστεί η τουρκική αεροπορική δραστηριότητα στο Αιγαίο, ενώ ταυτόχρονα ανάλογα εμφανίζονται να έχουν πέσει και οι τόνοι από πλευράς τούρκων αξιωματούχων. Να επισημάνουμε δε, πως ακόμη και ο κ. Ερντογάν, παρά το γεγονός ότι βρίσκεται δύο περίπου μήνες πριν τις εκλογές της 14ης Μάϊου, εμφανίζεται να έχει αφήσει πίσω του τον έντονα επιθετικό, σχεδόν παραληρηματικό του λόγο, σε βάρος της χώρας μας, αμβλύνοντας κατά πολύ τις δημόσιες τοποθετήσεις του.
Σχεδιασμός
Ως προς τον σχεδιασμό της επίσκεψης, ο κ. Νίκος Παναγιωτόπουλος πρόκειται να μεταβεί αεροπορικώς στην Τουρκία, ενώ μέχρι αυτή την ώρα υπό διευθέτηση παραμένει το αεροδρόμιο που θα προσγειωθεί, καθώς έχουν προταθεί δύο εναλλακτικές. Είτε το αεροσκάφος που θα μεταφέρει τον Έλληνα ΥΠΑΜ, να προσγειωθεί στην Άγκυρα, είτε στην αεροπορική βάση του Ινσιρλίκ.
Εν συνεχεία η ελληνική αποστολή, συνοδεία του Χουλουσί Ακάρ, θα μεταβεί στο Χατάϊ, όπου και θα προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια στους πληγέντες από τον σεισμό. Πάντως, ως προς την επιλογή του αεροδρομίου, πιθανότερη θεωρείται η εκδοχή του Ινσιρλίκ καθώς η συγκεκριμένη βάση φέρει και νατοϊκό «καπέλο», κάτι που, σύμφωνα με κύκλους του Πενταγώνου, βοηθά στο να αποκτήσει η επίσκεψη και μία επιπλέον συμβολική διάσταση δεδομένου ότι δίνει και ένα σήμα ενότητας της νότιας πτέρυγας της Συμμαχίας.
Ιδιαίτερα οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν στείλει μηνύματα και στις δύο χώρες, ότι στην παρούσα χρονική συγκυρία εκείνο που προέχει είναι η σταθερότητα στην περιοχή, καθώς η νέα φάση στην οποία έχει εισέλθει η πολεμική αναμέτρηση Ρωσίας-Ουκρανίας, με την περαιτέρω εμπλοκή της Δύσης σε αυτή, δεν αφήνει περιθώρια δημιουργίας κανενός είδους εντάσεων στην Ν.Α Μεσόγειο. Το παραπάνω επισημάνθηκε άλλωστε και από τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν, ο οποίος κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα, αναφέρθηκε αρκετές φορές στις ευκαιρίες συνεργασίας που θα μπορούσαν να προκύψουν για τις δύο χώρες, μέσα από μία «διαδικασία μετάβασης από τα προβλήματα στις λύσεις».
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται άλλωστε και το γενικό σιωπητήριο που έχει σημάνει ήδη από τα τέλη του περασμένου έτους προς την στρατιωτική ηγεσία των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων να περιορίσει τις όποιες επιθετικές δηλώσεις έκανε το προηγούμενο χρονικό διάστημα, οι οποίες πάντως, σε αρκετές περιπτώσεις, ήρθαν ως απάντηση σε αντίστοιχες τουρκικές.
Οικονομική διπλωματία
Για την καλύτερη προετοιμασία της επίσκεψης του κ. Παναγιωτόπουλου στην Τουρκία, τις τελευταίες ημέρες έχει ενταθεί η επικοινωνία ανάμεσα στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών, με στόχο να οροθετηθούν πλήρως και να μεταφερθούν αρμοδίως προς την τουρκική πλευρά τόσο οι ελληνικές «κόκκινές γραμμές» συνολικά στην νοτιοανατολική Μεσόγειο, όσο και να διερευνηθούν πιθανά πεδία συνεργασίας σε τομείς «χαμηλής πολιτικής».
Σημαντική προς αυτή την κατεύθυνση θα είναι και η επίσκεψη που πρόκειται να πραγματοποιήσει τις επόμενες ημέρες στην Άγκυρα και ο αρμόδιος Υφυπουργός Εξωτερικών για θέματα Οικονομικής Διπλωματίας και Εξωστρέφειας κ. Κώστας Φραγκογιάννης. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Φραγκογιάννης πρόκειται να μεταβεί την ερχόμενη Τετάρτη στην τουρκική πρωτεύουσα με στόχο να μπουν τα θεμέλια για την έναρξη ενός νέου κύκλου διαλόγου ανάμεσα στις δύο πλευρές, κυρίως σε θέματα οικονομικής συνεργασίας.
Να υπενθυμίσουμε πως σε παλαιότερες δηλώσεις του ο υφυπουργός Εξωτερικών είχε αναφέρει ότι υπάρχει μια θετική ατζέντα 25 θεμάτων με την Τουρκία, στη λογική της οικονομικής διπλωματίας η οποία επικεντρώνει κυρίως σε ζητήματα εμπορίου, τουρισμού και οικονομίας. Η επίσκεψη του κ. Φραγκογιάννη στην Άγκυρα φέρεται να επισφραγίστηκε στο περιθώριο της διάσκεψης του ΟΗΕ για τις Λιγότερο Ανεπτυγμένες Χώρες που έγινε στη Ντόχα από τις 5 μέχρι και τις 9 Μαρτίου, κατά τη διάρκεια σχετικής συνάντησης που είχε με τον τούρκο υπουργό Εξωτερικών κ. Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Τόσο πάντως η επίσκεψη του κ. Νίκου Παναγιωτόπουλου, όσο και εκείνη του κ. Κώστα Φραγογιάννη στην Τουρκία, θεωρούνται ως απότοκος αλλά και συνέχεια της συνάντησης που είχε πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλες, πριν από ακριβώς τρεις μήνες, στις 16 Δεκεμβρίου, και την οποία είχε αποκαλύψει το Πρώτο ΘΕΜΑ μεταξύ της διευθύντριας του διπλωματικού γραφείου του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, κα Άννας Μαρίας Μπούρα και του εκπροσώπου και σύμβουλου της τουρκικής προεδρίας Ιμπράημ Καλίν. Επρόκειτο για μία συνάντηση που διεξήχθη με διαμεσολάβηση του Βερολίνου, στα γραφεία της γερμανικής αντιπροσωπείας στη βελγική πρωτεύουσα και παρουσία του διπλωματικού συμβούλου του Γερμανού καγκελαρίου Όλαφ Σολτς, Γενς Πλέτνερ.
Από την άλλη πλευρά πάντως και παρά το θετικό κλίμα που φαίνεται να διαμορφώνεται στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, η ελληνική πλευρά δεν τρέφει ψευδαισθήσεις αναφορικά με τις μακροπρόθεσμες ελληνοτουρκικές υποθέσεις, δεδομένου ότι η γείτονα χώρα βρίσκεται ήδη στην τελική ευθεία για τις εκλογές της 14ης Μάϊου, με τον τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να υπολείπεται σημαντικά στις δημοσκοπήσεις έναντι του αντιπάλου του και υποψηφίου της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Σύμφωνα με τις δύο πιο πρόσφατες από αυτές η διαφορά είναι ξεκάθαρη, με τη δημοσκόπηση της εταιρείας Europol να δίνει στον υποψήφιο της συμμαχίας της αντιπολίτευσης ένα ποσοστό 57% και της κυβερνητικής συμμαχίας 43%. Ανάλογα και η δημοσκόπηση της εταιρείας ΜΑΚ δείχνει τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου να προηγείται με 5% του Ερντογάν.
Αν και η Ελλάδα λόγω της ύφεσης που ακολούθησε στα ελληνοτουρκικά μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς, έχει πέσει σχετικά χαμηλά στην ατζέντα της τουρκικής εσωτερικής πολιτικής αντιπαράθεσης, εντούτοις όσο πλησιάζουν οι εκλογές δεν αποκλείεται να υπάρξει μία αύξηση της επιθετικής ρητορικής έναντι της χώρα μας, αν αξιολογηθεί ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αποφέρει ψήφους προς την μία ή την άλλη πλευρά. Ενδεικτικά να επισημάνουμε το πρόσφατο πρωτοσέλιδο δημοσίευμα της φιλοκυβερνητικής εφημερίδας Γενί Σαφάκ, σύμφωνα με το οποίο η Άγκυρα σχεδιάζει μέσα στους επόμενους μήνες να στείλει το νεοαποκτηθέν ελικοπτεροφόρο πλοίο και ναυαρχίδα του τουρκικού Π.Ν «Ανατολού», σε αποστολή στο Αιγαίο και Νότια της Κρήτης.
